Misschien is de eerste indruk van Smile dat het een gezocht en komisch gegeven gebruikt om zijn schrikeffecten aan op te hangen. Want wat kan er nou griezelig zijn aan zoiets simpels als een grijns? Iets wat je associeert met plezier en vreugde? Dan zeg ik: het hangt er echt vanaf hoe die grijns eruitziet. De grijns in Smile komt totaal niet overeen met de prettige twinkel in de ogen. Integendeel. Het heeft iets in en in slechts. Satanisch. Duivels. Een grijns heeft bovendien iets ondramatisch. Het is een stille uiting van emotie.
Slechts het beeld van een gezicht dat heel langzaam die verschrikkelijke grijns laat zien is genoeg om een beladen sfeer op te roepen. Is de grijnzer gek geworden? Wat gaat er gebeuren?
Het verhaal van Smile begint als therapeute Rose Cotter een studente spreekt die getuige is geweest van een gruwelijke zelfmoord. Sindsdien wordt zij achtervolgd door iets onmenselijks wat zich als mens manifesteert, maar toch geen mens is.
Plotseling begint het meisje te gillen. Want dáár, achter Rose, staat dat afschuwelijke “iets”! Het meisje raakt over haar toeren, om dan doodskalm tegenover Rose te staan. Grijnzend. En terwijl die akelige grijns haar lippen uiteen trekt in een grimas pakt het meisje een mes en snijdt haar keel door.
Zo’n incident is genoeg voor een flink, diepgaand trauma, het gaat verder dan dat. Nu wordt Rose achtervolgd door het “iets”. Bovendien beginnen mensen om haar heen diezelfde misselijkmakende grijns te vertonen. Is er inderdaad sprake van een vloek die via trauma overspringt? Of zakt Rose weg in een psychose? Haar moeder worstelde immers ook met een geestesziekte. Wie weet was de suïcide van haar patiënt de trigger om de demonen in haar kop los te laten. Is dat soms de reden voor de black-outs en haar totaal ontspoorde daden?
Finn Parkers gekmakende horrorfilm is niet origineel – het kopieert letterlijk plotstukjes uit The Ring – of perfect – het heeft de neiging overboord te gaan – het is wel het soort horror dat onder de huid kruipt. Denk aan schimmige figuren in schaduwhoekjes, terugkerende dromen, en natuurlijk de vraag of de incidenten zich eventueel in Roses hoofd afspelen.
Smile leunde stevig op publiciteitscampagnes om de toeschouwer op te warmen voor het oncomfortabele kijkgevoel. De filmpjes van deze campagnes concentreerden zich op schijnbaar alledaagse nieuwsbeelden, zoals een sportwedstrijd, waarbij willekeurige passanten breed grijnzend in de camera keken. Precies het soort grijns waarop Smile zijn bizarre verhaal heeft gebouwd.
Gezien deze marketing wilde Parker, denk ik, zijn eigen moderne griezelmythe creëren. Het is niet voor niets dat hij er een spoor van zelfmoorden bij heeft verzonnen en dat het wezen zich voedt met de traumatiserende gedachtes van zijn slachtoffers.
Of het monster uit Smile in de populaire cultuur opgenomen wordt betwijfel ik. Deze griezelfilm met zijn brede, onaangename grijns zou wel een cultstatus kunnen ontwikkelen. Ik heb er hoe dan ook een ongemakkelijk gevoel aan overgehouden. Alsof ik zelf even geproefd heb van een psychose.
Regie: Finn Parker. Met: Sosie Bacon en Kyle Gallner
