Nederland lijkt dit jaar iets met oorlog te hebben. Eerder verscheen het fenomenale De Oost, nu draait ook De slag om de Schelde in de bioscoop. Deze grootse en dramatische film speelt zich af in de jaren veertig, als de Duitsers in het nauw zijn gedreven door de geallieerden. Regisseur Matthijs van Heijningen jr. volgt drie verhalen die elkaar op den duur ontmoeten. Er wordt afgetrapt met Dirk (Ronald Kalter) die een steen door de vooruit van een Duitse auto gooit. Hij moet zich daarna verschuilen bij zijn vader en zus, de Duitsers komen hem evengoed op het spoor.

Het tweede verhaal is voor Hollander Marinus (Gijs Blom), die ervoor gekozen heeft om aan de Duitse kant te vechten. Aan de ene kant is hij een verrader, verstoten door zijn familie. Hij draagt zelfs de beruchte scheiding in zijn haar, als om zo zijn loyaliteit aan de Führer uit te dragen. Maar als de oorlog op zijn einde loopt begint hij zijn rol te bevragen. Tot slot is daar vliegenier William (Jamie Flatters), die naar Holland vliegt om tegen de Duitsers te vechten.

Voor elk van deze plotlijntjes valt wel wat te zeggen, in mijn ogen is Marinus’ pad het meest dramatisch. Het is makkelijk om deze jongen puur als rat te zien, iemand die letterlijk tegen zijn eigen mensen vecht. Maar Marinus heeft ook twijfels. Hij moffelt die twijfels weg, ze laten zich niet voor altijd onderdrukken. Zie de scène waarin hij de kans krijgt om Dirks zus te helpen. Voor heel even zie je hem denken: wat moet ik doen? Om dan toch te zwichten voor het Duitse bevel.

Die tweestrijd komt helemaal goed naar voren tijdens een executie. Marinus moet, samen met andere soldaten, een groepje verzetstrijders doodschieten. van Heijningen jr. had hier gemakkelijk een muziekje onder kunnen zetten om de dramatiek te verhogen. Niets daarvan. Een paar seconden voor het dodelijke schot wordt gelost knijpt Marinus zijn ogen dicht. Hij kan het zelf niet eens toezien. Subtiel en buitengewoon effectief.

Als deze titel iets zegt over het niveau van de nieuwe Nederlandse oorlogsfilm, mogen er van mij nog veel meer van gemaakt worden.

Alles en iedereen komt uiteindelijk samen in de slag om de Schelde, een bloederig gevecht waarmee de richting van de Tweede Wereldoorlog beslist zou worden. Soldaten van nog geen twintig jaar worden gedwongen zich in de vuurlinie te begeven, generalen geven pas op als ze zonder glorie tenonder gaan in de loopgraven. Alles voor hun kapotgeschoten idealisme. Daar lig je dan.

De slag om de Schelde is een oorlogsfilm die zich afspeelt in de Hollandse modder, waar de grenzen tussen goed en slecht angstwekkend dun blijken. Het gaat over helden die geen helden willen zijn, maar de oorlog evengoed een beslissende kant op duwen. Iedereen die wel voor held wil spelen eindigt, ironisch genoeg, met een kogel in zijn of haar lijf.

van Heijningen jr. neemt de tijd om naar de climax toe te werken, De slag om de Schelde is echt wel indrukwekkend. Als deze titel iets zegt over het niveau van de nieuwe Nederlandse oorlogsfilm, mogen er van mij nog veel meer van gemaakt worden.

Regie: Matthijs van Heijningen jr. Met: Susan Radder en Gijs Blom