Het is sinds The Blair Witch Project een populair trucje: maak een film over durfduivels die zich in duistere zaakjes verdiepen, laat ze op het eind van de film “verdwijnen” en beweer in de eindtekst dat niemand meer van ze gehoord heeft. Het is een sleets en opzichtig kunstje geworden, puur bedoeld voor marketingdoeleinden. Wie trapt er hier tegenwoordig nog in? Thomas Vanbrabant besloot er desondanks gebruik van te maken voor zijn debuut Duyster. Om het toch nog wat eigens te geven, staat op de achterkant van de dvd hoes trots vermeld dat dit de eerste Belgische “found-footage”-horror is.

De personages die zullen “verdwijnen” zijn Nora Danso (Maïmouna Badjie), Milan Avonds (Charles De Meester) en Bas Lauwer (Tristan Feyten). De drie studenten maken een documentaire maken over Johannes Duyster, die in het Antwerpen van de 17e eeuw het ambacht van beul uitoefende. Terwijl het drietal zich verdiept in een wereld over magie, heksen en martelapparaten, komen zij op het spoor van een reeks opvallende moorden. Allemaal afgekeken van Johannes Duysters martelmethodes. Is hier sprake van een copycat, een seriemoordenaar die zich voordoet als de beul? Wie zou zoiets doen? Loopt er een gevaarlijke gek rond die de politie nooit heeft opgepakt?

Duyster wordt in eerste instantie gevuld met dialogen. Tussen Nora, Milan en Bas, die er een gespannen verhouding op na houden. En dan zijn er de experts die met uitleg komen over de heksenvervolging en het leven van de Antwerpse beul. Ongetwijfeld erg interessant allemaal, maar dit neigt naar een saaie saaie geschiedenisles. In The Blair Witch Project verdwaalden de personages in het bos, kampten zij met voedseltekorten en werden geconfronteerd met rare symboliek. Er gebeurde tenminste iets.

Op zich, naarmate Duyster vordert, komt Vanbrabant met nog wat leuke stukjes. Zo gooit hij er nog een ontslagen politieagent in met macabere hobbies. Het interview met Jacqueline Verbist (Margaux Vandencasteele), één van de slachtoffers van de seriemoordenaar, is ook niet slecht. Net als de stalkers die zich in de schaduwen verbergen. Maar het is veel te mager om echt spanning op te bouwen.

Bovendien, wat is er nou aan de hand? Waarom wordt het trio gevolgd? Wat is de reden van de paranormale situaties? Hoe klikt alles in elkaar? Op het einde komt Vanbrabant met de clou die op zijn beurt nog veel meer vragen oproept. Het is geinig bedacht, maar volstrekt bezopen en slordig uitgewerkt. Duyster mag zich dan trots de eerste Belgische versie van het omstreden subgenre noemen, er is meer voor nodig om een goeie film te maken.

Toen ik op Letterboxd mijn sterrenaantal door wilde geven, zag ik dat de gemiddelde score opvallend hoog was. Het kan natuurlijk een kwestie van smaak zijn. Dat Duyster in mijn ogen betreft nauwelijks boven het genre uitstijgt, wil niet zeggen dat iedereen het hiermee eens is. Tot bleek wie die hoge scores hadden uitgedeeld. Bekenden en vrienden van de cast en crew. Iemand gaf toe geen zuiver cijfer te kunnen geven, maar hield voet bij stuk met vier en een halve ster.

Met alle respect voor iedereen die betrokken is geweest bij het totstandkomen van Duyster en die tijd en energie in deze productie heeft gestoken, zo is het wel erg gemakkelijk om de film in een positief licht te zetten. Ik bedoel, serieus, vier en een halve ster…? Er staan ook beoordelingen die er oprechter uitzien, mijn insziens is de film besmet met de ongename aura van vriendjespolitiek.

Ik zal altijd adviseren om een film zelf te kijken en doe dat ook bij Duyster. Misschien dat iemand anders hem wel kan waarderen. Om niet helemaal negatief te eindigen, het pluspunt van Duyster is wat mij betreft Badjie. Ik heb zo het vermoeden dat wij haar vaker gaan zien.

Regie: Jordi Ostir & Thomas Vanbrabant. Met: Maïmouna Badjie en Tristan Feyten