Het is de nachtmerrie van elke ouder: je kind verliezen. Het overkwam Adri van der Heijden en zijn vrouw Mirjam Rotenstreich in 2010. Ikzelf studeerde nog aan de VU toen Tonio werd doodgereden. van der Heijden wist maar één manier om zijn verdriet te verwerken: schrijven. Met zijn majestueuze roman Tonio creëerde hij een monument voor zijn zoon. Vorig jaar bracht regisseuse Paula van der Oest dit lijvige werk naar de bioscoopzalen. Critici waren lovend over de film en prezen het optreden van Pierre Bokma als de zwaarlijvige schrijver. Hoewel ik de ruim 600 pagina’s tellende roman te lang van stof vind – van der Heijden is onbekend met de begrippen “kort” en “bondig” – vind ik die toch beter dan de film.

Tonio moet in de eerste plaats een requiem zijn voor Tonio. Hij is een verlegen jongen die graag foto’s maakt, is verliefd op een meisje genaamd Jenny en heeft een goeie band met zijn ouders. Toch heb ik niet het gevoel hem echt te leren kennen. In de roman worden specifieke details beschreven waardoor Tonio zowat van de pagina’s spat. In de film lijkt hij eerder een schim te zijn.

Wat meer de aandacht opeist is het bittere rouwproces waar van der Heijden en Mirjam in zitten. Bokma is schitterend als de schrijver die naar de fles grijpt en zijn emoties wegdrinkt. In de ultieme poging om grip te krijgen op de situatie probeert hij de nacht van Tonios dood te reconstrueren. Rifka Lodeizen weet als Mirjam haar momenten te pakken, zoals wanneer ze haar stomdronken man uit de keuken moet slepen of huilend in foetushouding op de grond ligt.

Er zijn prachtige scènes die het verdriet verbeelden, de roman gaat nog zoveel dieper. van der Heijden deinst niet terug voor grote woorden om zijn pijn op papier te zetten en is ook erg eerlijk. Hij beschrijft gênante momenten in zijn huwelijk en geeft toe niet altijd de beste vader te zijn geweest. Die rauwheid mis ik in de film. Het helpt ook niet dat Tonio richting mist en ronddobbert in een zee van rouw. De flashbacks naar het verleden geven een chaotische indruk. Dit is waarschijnlijk bedoeld om de overweldiging en ontregeling van een dergelijke ervaring over te brengen, ik vind het nogal rommelig. Misschien dat dit beter zou hebben gewerkt als een serie, om zo het boek meer recht te doen. Als de film is afgelopen heb ik niet het gevoel dat het net als de roman een monument is geworden voor Tonio.

WIST JE DAT

Ik vind de structuur van de film wat rommelig, de jury van het Nederlands Film Festival had duidelijk een andere mening: Sander Vos, verantwoordelijk voor de montage, kreeg een prijs voor zijn montagewerk.

Ten tijd van Tonio’s dood was Mirjam Rotenstreich ongeveer 51.Rifka Lodeizen was tijdens het draaien van Tonio 44.

Paula van der Oest/Pierre Bokma en Chris Peters