De western staat bekend als genre waarin de strijd tussen goed en kwaad lekker overzichtelijk is gemaakt. Patriottische cowboys vechten tegen agressieve indianen, op geld beluste ondernemers bouwen treinsporen waar hardwerkende boeren voor moeten wijken. The Wild Bunch, van Sam Peckinpah, schiet dit beeld aan flarden met een epische vertelling die eindigt in een orgastische climax van geweld. In de eerste scènes geeft Peckinpah ons alvast een voorproefje. Een boevenbende, geleid door Pike (William Holden) en verkleed als soldaten, rijdt op paarden een dorp binnen.
Hun doel is het overvallen van het postkantoor. Het plan wordt gedwarsboomd door een groep premiejagers, geleid door Deke (Robert Ryan). De bedoeling is om de boevenbende te grijpen, tijdens de schietpartij wordt zo’n beetje het hele dorp aan flarden geschoten. Als de kruitdampen zijn opgetrokken gaan de premiejagers achter de bende van Pike te aan. Saillant detail: jaren geleden trokken Pike en Deke nog met elkaar op. Tot Deke na een incident in de gevangenis kwam.
Hij werd vrijgelaten, onder de voorwaarde dat hij meehielp zijn partner in crime op te pakken. Een duivels dilemma. Maar de gevangenis? Nooit meer. Terwijl Pike en zijn trouwe metgezel Dutch (Ernest Borgnine) mijmeren over de goeie ouwe tijd, zit Deke de dievenbende op de hielen. Hij weet nog niet dat Pike en zijn mannen een laatste klus aanpakken voor de wrede generaal Mapache (Emilio Fernández). En dat die klus zal eindigen in een kogelregen waarbij de openingsscène verbleekt.
Er zit ook een stukje liefdesdrama in The Wild Bunch. Angel (Jaime Sanchez) moest toezien hoe zijn liefje de armen van generaal Mapache inrende. Hij neemt wraak en zet daardoor kwaad bloed bij de generaal. Pike wil zijn broeder graag uit Mapaches hebberige klauwen bevrijden, maar zal daar wel een hoge prijs voor moeten betalen. Is hij bereid om dat te doen? Of keert hij de explosieve situatie de rug toe?
Een western, zo bewijst Peckinpah met The Wild Bunch, kan dus ook heel goed nuanceren.
Alles komt bij elkaar in de beroemde scène waarin Mapaches fort aan gort wordt geschoten. Vlak voor het startschot proberen Pike en zijn mannen het tij nog te keren, dat gaat echt niet meer gebeuren. Ze staan met hun rug tegen de muur. Ik heb geen idee hoeveel filmkogels zijn afgeschoten, maar het zijn er veel. Heel erg veel. Om het maximale uit de geweldseruptie te halen laat Peckinpah het beeld vertragen en snijdt snel van het ene dodelijke slachtoffer naar de ander. Zou Quentin Tarantino hier inspiratie uit hebben geput?
The Wild Bunch is naast zijn dramatische en gewelddadige karakter een ode aan een ruige periode die ingehaald wordt door modernisering. En de (overigens overwegend witte) mannen die die vooruitgang met wantrouwen aanzien. Zij weten niet zo goed wat zij met de nieuwe tijden aanmoeten. Eigenlijk weten zij maar één ding: hoe zij moeten leven. En dat is prima. De hardop uitgesproken heimwee naar vroeger geeft robuuste meesterwerk nog wat meer reliëf.
Een western, zo bewijst Peckinpah met The Wild Bunch, kan dus ook heel goed nuanceren. Het gaat veel verder dan alleen gezwaai met pistolen. Niemand is echt goed. Net als dat er niemand echt slecht is. Pike probeert gewoon zijn leven te leiden, Deke is druk bezig met overleven. Iedereen zit wel ergens in de grijsgebieden, doet wat hij moet doen. Daarom staat The Wild Bunch nog altijd fier overeind.
Regie: Sam Peckinpah. Met: William Holden en Robert Ryan