William Shakespeare staat bekend als de beste schrijver uit de Engelse literatuurgeschiedenis. Ik heb het nooit zo gehad met zijn verheven, gezwollen stijl. De manier waarop de personages met elkaar praten, de monologen, de bombastische beeldspraak, het spreekt mij niet echt aan. Maar de verhalen op zich vind ik wel weer sterk. Hoe twee geliefden elkaar verliezen in Romeo & Juliet. Hoe een koning tenonder gaat in Henry V. Of een oorlogsheld, geleid door een voorspelling, zich met zijn zwaard een weg baant naar het koningschap in Macbeth. Het begint nadat Macbeth de veldslag tegen de Engelsen heeft geleid.

Nadien komt hij drie heksen tegen. Zij beweren dat hij eerst de Leenheer van Cawdor zal worden en later ook op de troon zal komen te zitten. Hij doet het af als gebazel. Tot koning Duncan hem inderdaad beloont door hem tot leenheer te benoemen. Macbeth is al jaloers op Duncans zoon, Malcolm, die sowieso aanspraak heeft op de troon. Als de heksen gelijk hadden over de eerste voorspelling, dan toch ook over de tweede? Gedreven door ambitie smeedt hij een plannetje. Zijn vrouw, Lady Macbeth, ondersteund het moordplan op Duncan. Wanneer Macbeth koude voeten krijgt, is zij het die hem over het randje duwt.

Zelfs met de kroon op zijn kop blijft Macbeth hongeren naar macht. Hij worstelt met paranoia en laat iedereen doden die – in zijn ogen – verdacht is. Niemand, maar dan ook niemand zal in zijn weg staan om koning van Schotland te blijven. Ook niet als het ten koste gaat van zijn eigen mentale gesteldheid.[epq-quote align=”align-left”]Het heeft een bevreemdend effect, dat toneelachtige buiten het podium.[/epq-quote]

Er zijn verschillende filmversies van geweest, ik ben alleen bekend met die van Roman Polanski. Hij filmt het als een drama (buiten het toneel dus) en legt zijn acteurs de Shakespeariaanse dialogen in de mond. Hij laat ons kijken naar soldaten in de gure buitenlucht van Schotland, terwijl ze zich uitdrukken in uitgesponnen dialogen. Als Macbeth een denkbeeldige(?) dolk ziet zweven, houdt hij eerst een verhandeling over de vraag of hij hallucineert. Dan pas pakt hij zijn eigen dolk en sluipt hij naar de slaapkamer van Duncan. Tegelijkertijd worden de gevechtsscènes juist zonder opsmuk en met veel bloed gefilmd.

Ergens kloppen die trage, langzame handelingen niet met de ruwe achtergrond. Het heeft een bevreemdend effect, dat toneelachtige buiten het podium. Alsof Polanski met een tijdmachine naar deze periode is afgereisd en vervolgens de film in elkaar draaide. Macbeth wordt vooral geroemd om het psychologische inzicht, ik zie hier vooral een nachtmerrie waarin de personages zich uiten met poëtische zinnen.

Roman Polanski/Jon Finch en Francesca Annis