Nog sneller dan een afgeschoten vuurpijl is Filmjaar 2019 weggevlogen. Er zaten verrassingen, teleurstellingen en nieuwe favorieten tussen, en ik kon niet meer zoals vorig jaar het maximum van 25 titels aanhouden. De lijst is daarom uitgebreid naar 30. Plus, er zijn nog wat werken die niet in de eindejaarslijst zijn beland, maar wél even in de spotlicht horen te staan. Netflix was flink bezig met de bioscopen de samenwerking (of concurrentie) aangaan, daarom staan in de lijst zowel bioscoop- als Netflixtitels. Wat ik niet heb gedaan is een toplijst maken van de afgelopen tien jaar. Ik heb simpelweg nog niet alle beste titels van afgelopen decennium beoordeeld, dat komt later. Wellicht. Voor nu: het beste (en meer) van 2019.
ONTERECHT AFGESLACHT
Stuber werd beschouwd als een mislukte buddycopfilm. Hoofdrolspelers David Bautista en Kumail Nanjiani zouden geen spat charisma hebben, de grappen waren te flauw, het was allemaal al veel eerder en beter gedaan. Dat zal allemaal zo zijn, ik heb mij prima vermaakt. Het is geen briljant filmwerk, wel gewoon een lekker filmpje voor een verloren zondag. Hetzelfde geldt voor 6 Underground van Michael Bay, die zich helemaal uitleefde met uitzinnige shots en dito effecten.
ONTERECHT GEHYPED
Echt iedereen die ik erover sprak was eensgezind positief over Shoplifters. Hét meesterwerk van dit jaar, één van de beste films die in de bioscopen draaide. Misschien dat mijn verwachtingen te hoog waren, maar ik verliet de zaal met het gevoel van “was dit het?” Hoewel in mindere mate, wil ik ook Avengers: Endgame onder deze categorie scharen. Het voorgaande deel deelde nog een stevige, emotionele uppercut uit, deze finale (tuurlijk…) is het tegenovergestelde. De pers was lyrisch, voor mij was dit een onnodig Hollywoodslot.
MEEST DUBIEUZE DOCUMENTAIRE
Three Identical Strangers begint veelbelovend, tot het verandert in een maffe B-film. Het zal ongetwijfeld allemaal echt zijn gebeurd, ik heb er moeite mee erin mee te gaan. Iets met nature versus nurture en een controversieel, grootschalig experiment om bepaalde bewijzen te vergaren.
DIEPTEPUNT
Terminator: Dark Fate. Ik wil hier alleen maar zeggen, terminate de serie. Alsjeblieft. Hou hier gewoon mee op. Of doe er wél iets nieuws mee. Maar dit is simpelweg wanstalig. En ik wil graag nog een andere titel noemen: Star Wars: The Rise of Skywalker. J.J. Abrams maakt zo onverholen misbruik van The Force om de plot maar voort te stuwen dat het beschamend wordt.
Er waren ook nog leuke films!
VERMAKELIJKSTE VERRASSING
Het bleek een onverwacht leuke, spannende en bij vlagen zelfs ontroerende whodunnit: Knives Out. Al laat schrijver/regisseur Rian Johnson al vroeg zien wat de antwoorden zijn, toch blijft de spanningsboog van deze thriller tot het einde strakgespannen. Daniel Craig schittert als detective, en wordt bijgestaan door Ana de Armas als veredelde huishoudster.
BIJZONDERSTE DOCUMENTAIRE
Professioneel worstelen lijkt beetje bij beetje door te breken bij het Nederlandse publiek. Ring of Dreams zal hier zeker zijn bijdrage aan hebben geleverd. Willem Baptist geeft ons een kijkje achter de schermen bij PWH (Pro Wrestling Holland), professioneel worstelaar Tengkwa gidst ons verder door het wereldje. Grappig, ontroerend en zeer de moeite waard.
En ook: Anima. Geregisseerd door Paul Thomas Anderson, naar de muziek van Thom Yorke.
En dan nu: het beste van het beste van 2019! Mijn eerste 20 favorieten:
30. God Only Knows
“Het valt nog het beste te omschrijven te omschrijven als een fragment van drie volwassen kinderen, die op één of andere manier nog toenadering willen zoeken.”
29. The Favourite
“Wat dan wel weer typisch van Lanthimos is, is de droogkomische humor.”
28. Triple Frontier
“Dit is een prachtig mannendrama over mannen die nog één keer herenigd worden.”
27. Untouchable
“Hoewel er geen nieuwe feiten aan bod komen, is Untouchable een essentiële documentaire.”
26. Rolling Thunder Revue: A Bob Dylan Story by Martin Scorsese
“Gewoon kijken en je laten meeslepen door de beelden en de muziek.”
25. Beats
“Tijdens de kolkende ravescène komt alles samen en klapt Beats van opwinding uit elkaar.”
24. Minding the Gap
“Minding the Gap is ontegenzeggelijk een ontroerende documentaire die binnenkomt.”
23. Mid90s
“Mid90s zou zomaar de Kids voor de huidige generatie kunnen zijn.”
“Wat deze film echter écht tot een topper maakt, is dat het niet alleen voor worstelfans is.”
“Zijn enthousiasme werkt echter aanstekelijk en je hoopt oprecht dat het iets gaat worden met zijn eerste productie.”
20. Amazing Grace
“Ik kan de opwinding, de electriciteit in de zaal bijna voelen.”
19. Free Solo
“Free Solo is een prachtig verhaal over een jongen die maar niet wil en kan opgeven om zijn droom waar te maken.”
18. The King
“The King is een groots, episch spektakel, gecombineerd met een intiem verhaal over volwassen worden in een keiharde wereld.”
17. Doctor Sleep
“Doctor Sleep is op de eerste plaats een verhaal over een man die met zichzelf in het reine wil komen.”
16. De Patrick
“De gitzwarte humor, maffe personages en bevreemdende sfeer doen nog het meest denken aan het werk van de Coens.”
“Tot in detail beschrijven de twee hoe Jackson manipuleert, in hun hoofden kruipt, en ze kennis laat maken met een ranzige uiting van liefde.”
14. Green Book
“Farrelly laat de onderbroekenlol achterwege en toont zijn dramatische kant.”
13. Fyre: The Greatest Party That Never Happened
“Wat mij écht verbijstert, is hoe McFarland daarna doodleuk opnieuw een schimmige handel begint.”
“Hoewel het een nare film is waarin nare dingen gebeuren, is de controverse zwaar overtrokken.”
11. Portrait de la jeune fille en feu
“Zij neemt haar publiek mee naar een wereld vol schoonheid en tragiek.”
EN DAN NU MIJN 10 FAVORIETEN
10. Marriage Story
Mijn laatste bioscoopbezoek van 2019 bleek dé verrassingstitel van het jaar. Regisseur Noah Baumbach laat hoofdrolspelers Scarlett Johanssen en Adam Driver volop knallen als scheidend koppel, en geeft ze prachtige, gepolijste zinnen als munitie. Scheiden doet pijn. En dat mogen wij voelen.
Ja ja ja. Een “cynische cashgrab”. Een “aanslag op de jeugdherinneringen”. Een “verkrachting van het origineel”. Toen ik in de bioscoopzaal zat kreeg ik kippenvel en heb ik erg gelachen. En die liedjes, stuk voor stuk opnieuw ingezongen, zijn nog altijd prachtig.
Lars von Trier was zijn eigen pessimistische, nihilistische zelf met dit inktzwarte verhaal over seriemoordenaar Jack. Zelf was von Trier niet helemaal tevreden: hij joeg slechts iets van honderd kijkers de zaal uit bij de eerste vertoningen, en verzuchtte dat hij oud wordt. Wat niet wegneemt dat Matt Dillon schittert in de hoofdrol, en ook Bruno Ganz een prachtige rol vertolkt.
Peter Jacksons naam zal voor altijd verbonden blijven met de verfilming van The Lord of the Rings. Met deze documentaire over Britse soldaten soldaten in de Eerste Wereldoorlog laat hij ook een andere kant van zichzelf zien. Want wat gebeurt er als je die zwartwit beelden kleur geeft en er geluid aan toevoegt? Op adembenemende wijze wordt het verleden tot leven gewekt.
6. Midsommar
Filmer Ari Aster stond vorig jaar nog onder het kopje “Onterecht Gehyped” met Hereditary, in 2019 levert hij met Midsommar een briljante psychologische horrorfilm af. De eerste scènes voorspellen een donker drama. De film op zich is psychedelisch en vervreemdend. Het gruwelijke slot laat je raden naar wat je nou precies hebt gezien, Aster geeft nu wel genoeg handvatten om een beetje houvast te geven.
5. The Irishman
Al Pacino en Robert de Niro zien er, ondanks de verregaande technieken, stiekem nog steeds oud uit. Erg is dat niet, regisseur Martin Scorsese levert met The Irishman zijn ultieme film af. Het is een optelsom van alles wat hij eerder heeft gemaakt. Karakterstudie, maffiapraktijken, geweld, elk thema uit zijn oeuvre komt voorbij. En dat Pacino en de Niro meerdere malen tegenover elkaar staan, is niet minder dan filmgeschiedenis. Als extra pluspunt speelt Joe Pesci met zijn ingetogen personage misschien de beste rol uit zijn carrière.
4. Joker
Er heerste behoorlijk wat controverse omtrent dit meesterwerk. Het zou aanzetten tot geweld, wie haalt het in zijn hoofd Heath Ledger naar de kroon te steken, en hoezo regisseert Todd Philips ineens een serieus drama? De vraagtekens waren nergens voor nodig. Joaquin Phoenix zet, op zijn eigen wijze, een weergaloze Joker neer. De nemesis van Batman blijkt ineens erg menselijk te zijn. En dat maakt hem nog enger. Dat hier goed naar wordt gekeken en meer “slechterikkenfilms” als deze moge volgen.
3. Once Upon a Time in… Hollywood
Is dit Quentin Tarantinos laatste, of zijn één-na-laatste? Hij schreef en regisseerde hoe dan ook zijn mooiste en krachtigste werk tot nu toe. Inderdaad, hij neemt de tijd. Hij wil immers een verloren tijdsperiode tot leven wekken. Toch blijft er een dreiging heersen die hij in de finale laat uitbarsten. Zoals alleen hij dat kan. Om helemaal op het eind met een verrassend ontroerende conclusie te komen. Inderdaad zou het zonde zijn om dit te verklappen. Juist omdat het zo tegen zijn stijl indruist. Leonardo DiCaprio, Brad Pitt en zéker Margot Robbie zijn briljant.
2. Parasite
Kijk even naar de poster. Dit ziet er toch uit als een horrorfilm? Maar Parasite is geen horrorfilm. Geen pure horrorfilm, dan. Want er zit zeker horror in. Maar ook humor en drama en maatschappijkritiek. Een straatarm gezin wurmt zich een weg in het huis van een wereldvreemde, rijke familie, en stuit dan op een bizar geheim wat de hele film op zijn kop zet. Regisseur Bong Joon Ho houdt de teugels strak in handen, dus hoe groot de hutspot aan genres en plotwists ook wordt, zijn meesterwerk verveelt geen tel en wordt nooit ongeloofwaardig.
1. Climax
Shockfilmer Gaspar Noé is terug. En hoe. Zelf was hij vrij verbouwereerd over de ontvangst van Climax. Critici waren er, tot zijn verbijstering, lyrisch over. Hij gaf zelfs toe jaloers te zijn op collegashocker von Trier, want die wist wél nog hoe hij het publiek uit de zaal moest jagen. Climax is ongeschikt zijn voor de gevoelige kijker, voor de avonturiers onder ons is dit een geweldige uitdaging. Een dansgezelschap geniet van een drankje, maar weet niet dat er LSD in is verwerkt. Noé werkt de trip uit als een nachtmerrie die volkomen escaleert. Wanneer je denkt “erger kan het niet”, blijft hij tegen de grenzen van het onhebbelijk aanduwen. Tot ook de cameraman het niet meer weet en het beeld ondersteboven in donkerrood wordt gedompeld. En dat is nog het mildste wat Noé laat gebeuren.
Iedereen een mooi, fijn, gezond, gelukkig, enz enz enz 2020 gewenst!
Interessante lijst en mooi om ook documentaires te zien. Ik ben Midsommar helemaal vergeten! Die had eigenlijk ook in mijn top 10 gemoeten….