Ik heb van horen zeggen dat Divorizo all’italiana (ofwel Divorce Italian Style) de beste Italiaanse film ooit is. Dat is nogal een bewering, vind ik. Sluiten we de barokke pracht van Federico Fellini of het rauwe realisme van Vittorio De Sica dan maar buiten? Aan de andere kant, misschien dat Divorzio all’italiana echt zo goed is dat het met gemak boven die oeuvres uitstijgt. Er is natuurlijk maar één manier om erachter te komen en dat is de film kijken. Hoofdrolspeler Marcello Mastroianni is Ferdinando Cefalù, afkomstig van een adellijke familie. Hij loopt rond met een dun snorretje, strak naar achter gekamd haar en een pijpsigaret.
Ferdinando is getrouwd met Rosalia (Daniela Rocca), die na al die jaren nog steeds stapelverliefd is op haar echtgenoot. Ferdinando is niet meer zo gelukkig met het huwelijk en heeft inmiddels een oogje op zijn nicht Angela (Stefania Sandrelli). Dat er een leeftijdsgat tussen de twee gaapt is niet zo’n onoverkomelijk probleem. Net als dat de twee familiebanden hebben en daarmee tegen het incestueuze aanschuren. Nee, het gaat erom dat scheiden in het streng gelovig Italië ten strengste verboden is. Ferdinando kan wel van zijn lieflijke vrouw af willen, het mag gewoon niet. De partnerkeuze is voor het leven. Punt.
Maar, stel nou eens dat Rosario vreemdgaat en Ferdinandi haar in een vlaag van gepassioneerde waanzin zou neerschieten? Er speelt namelijk een beruchte zaak in Ferdinando’s geboorteplek, waarin een vrouw haar schuinsmarcherende kerel heeft afgeknald. Een advocaat – die zo mee kan doen in een toneelstuk van Shakespeare – heeft de vrouw vol vuur verdedigd, zodat zij nog met een milde straf wegkwam. Regisseur Pietro Germi maakt bovendien duidelijk dat Ferdinando maar wat graag zijn vingers om Rosario’s vette nek zou willen wringen. Een kogel afvuren is dus niet eens zo vergezocht. En zo bekokstooft Ferdinando een moorddadig plannetje.
Maar het is zeker niet de beste Italiaanse film ooit.
Divorzio all’italiana is een klucht, overgoten met een dikke saus van het Italiaanse temperament. De verwikkelingen volgen elkaar in hoog tempo op, alsof het een uitgerekte aflevering van een soapserie betreft, waarbij elke emotie wordt uitvergroot. Rocca, van origine een model die voor haar rol moest worden “verlelijkt”, is de perfecte verbeelding van dat temperament. Vol overtuiging gooit zij zich in de rol van naar liefde smachtende vrouw en weet dat alles groots en theatraal moet worden gebracht. “Zeg dan dat je van mij houdt” zwijmelt zij als zij samen met Ferdinando in bed ligt. Anders kan zij niet slapen.
Mastroianni is als Ferdinando totaal het tegenovergestelde. Koeltjes, in zichzelf getrokken. Een jaar ervoor was hij nog de aalgladde journalist in La Dolce Vita, waarin hij verslag doet van de glitterwereld in Rome. Hoe anders is hij hier, als teneergeslagen baron met zenuwtrek in zijn gezicht. Alleen als hij voor Angela staat en de vurige liefde bezit van hem neemt keert het leven terug in zijn gezicht. Dan kan hij zich niet beheersen, kust hij zijn jonge minnares en zucht dat hij zo van haar houdt.
Germi wilde vermoedelijk meer vertellen dan een kluchtig liefdesverhaal en besteed ernaast aandacht aan het dorp zelf. De dorpspriester verbiedt de inwoners om naar de vertoning van La Dolce Vita te gaan, omdat die film alle normen en waarden overboord gooit. Vrouwen zouden geen vrijheden moeten krijgen, daar worden zij alleen maar lichtzinnig van.
Ik associeer Divorizio all’italia met het Italiaanse temperament en zie het dan ook als heel typische Italiaanse film.
Rocca beleefde nog een intense verhouding met Germi, toen de regisseur hun liefdesaffaire beëindigde, werd zij bevangen door waanzin en moest zelfs worden opgenomen. Ze stierf op de te jonge leeftijd van zevenenvijftig jaar. Alleen maar omdat haar liefde niet was beantwoord. Alsof leven de filmkunst imiteerde.
Ik associeer Divorizio all’italia met het Italiaanse temperament en zie het dan ook als heel typische Italiaanse film. Maar het is zeker niet de beste Italiaanse film ooit.
