A Streetcar Named Desire heb ik altijd geassocieerd met Marlon Brando. Ongeveer tien minuten nadat de film is begonnen verschijnt hij in beeld en glijdt de camera naar hem toe. Alsof de meesteracteur met zijn dierlijk magnetisme de aandacht vanzelf naar zich toetrekt. In de rol van Stanley Kowalski is hij een brute en charmante macho, de perfecte verbeelding van het alfamannetje. Ik begrijp wel dat Brando destijds gezien werd als nieuwe acteerbelofte en het boegbeeld van Method. Het is duidelijk dat James Dean hem imiteerde in Rebel Without a Cause. Net als iedere andere acteur die Brando in deze rol zag.

En dat terwijl deze gespierde jongeman met strak zittende shirts pas aan het begin van een lange filmcarrière stond. Jaren later zou hij onder andere nog een oude Italiaanse gangster en een doorgedraaide generaal spelen. Maar A Streetcar Named Desire is niet alleen Brando’s film. Er is nog een andere acteerlegende die tegenover hem staat en hem zelfs bijna overschaduwd. Vivien Leigh speelt de overgetelijke rol van Blanche DuBois, een vrouw die steeds verder wegzakt in waanbeelden.

Als de bipolaire Blanche bewandelt Leigh het complete spectrum van emoties. Woede, blijdschap, geluk, angst, verbittering, alles komt voorbij, soms ook in één scène. Dat Leigh er geen poppenkast van maakt, ten alle tijden de integriteit van haar personage behoudt, hoe hysterisch zij ook doet, is knap. Van schuchter klein meisje gaat Leigh naar grommende leeuwin die voor zichzelf opkomt.

Net als haar personage worstelde de actrice met een bipolaire stoornis.

Zij is ook het personage om wie het eigenlijk gaat. Blanche is haar ouderlijk huis kwijtgeraakt en vlucht daarom naar Stella (Kim Hunter), die samenwoont met Stanley. Hij heeft zijn bedenkingen bij de nerveuze en ongrijpbare Blanche. Zij praat veel en onsamenhangend, huppelt van associatie naar associatie, gaat vaak in bad en verbergt zich het liefst in de schaduwen. Stanley vertrouwt haar niet, vermoedt dat zij iets verbergt. Hoe heeft het faillissement van Stella en Blanche’s ouderlijk huis kunnen gebeuren? Welke andere geheimen verbergt zij?

A Streetcar Named Desire was oorspronkelijk een toneelstuk van Tenessee Williams en dat is te merken. Het script leunt naast zijn briljante cast op de gepolijste teksten, zorgvuldig geformuleerde dialogen waar ritme inzit. De woorden zijn gepoetst tot ze glimmen in de lampen van de filmstudio. Of er nu wordt gesproken over de zogenaamde “Napoleonic code” of de seksuele spanning tussen Stanley en Blanche, dankzij Williams’ eloquente teksten blijft het een genot om naar te luisteren.

Visueel is deze film niet zo heel spannend, toch zorgt regisseur Elia Kazan voor mooie en indringende beelden. Blanche bijvoorbeeld vindt haar heil in de schaduwen, zodat zij haar ware leeftijd kan camoufleren met door haar opgeroepen illusies. De muren van Stanley en Stella’s woning komen onmerkbaar dichter naar elkaar toe, om zo de claustrofobie van Blanche over te brengen. A Streetcat Named Desire neemt een sfeer van wanhoop en verlangen met zich mee, van naïviteit en bewustwording. Deze wereld is armoedig, zweterig, vol van rook, haantjesgedrag en huiselijk geweld.

Naar het schijnt had Leigh naderhand moeite om Blanche van zich af te schudden.

Het is trouwens typisch dat uitgerekend Leigh Brando zo’n beetje wegacteert. Brando was als acteur in de Method onderwezen door Stella Adler, Leigh had een meer klassieke training genoten. Zij had niets met de intensieve acteerstijl waarbij de speler de nodige emoties echt moest ondergaan voor authentiek en realistisch spel. Toch doet Leigh helemaal niet onder voor Brando. Eerder andersom. Het leverde haar een compliment op van de acteergod. Volgens hem wás Leigh Blanche.

Naar het schijnt had Leigh naderhand moeite om Blanche van zich af te schudden. Net als haar personage worstelde de actrice met een bipolaire stoornis. Misschien was dit de reden dat zij Blanche zo goed kon spelen? Dat kan. Vanaf nu beschouw ik A Streetcar Named Desire als de film van zowel Brando als Leigh, die allebei fantastische acteerprestaties leveren.

Regie: Elia Kazan. Met: Marlon Brando en Vivien Leigh