Gus van Sant is een regisseur met twee gezichten. Enerzijds maakt hij publieksvriendelijke films als Good Will Hunting en Milk. Anderzijds doet hij mij sterk denken aan een impressionist die schildert met beelden. Het gaat hem er niet om wat de betekenis van de beelden is. Er moet een specifieke sfeer worden opgeroepen, een bepaald gevoel. van Sant maakt zich dan drukker om het weergeven van emoties dan om het volgen van een plot. Paranoid Park, naar het boek van Blake Nelson, neigt naar zijn impressionistische zijde. Alex (Gabe Nevins) is getuige van een gruwelijk ongeluk.

Uit angst voor respresailles besluit hij het ongeval voor zichzelf te houden. Uiteraard wordt het lichaam ontdekt en start de politie een onderzoek. Iedere andere regisseur zou hier een crimi van maken en de vraag stellen of Alex zal worden opgepakt. Kan van Sant dat onderzoek wat schelen. Hij wil weten wat het ongeval met Alex doet, hem volgen in zijn dagelijks leven. Want naast het dodelijke ongeluk heeft de jongen nog meer aan zijn hoofd.

Zijn ouders staan op het punt van scheiden. Vriendinnetje Jennifer (Taylor Momsen) wil eens een keertje met hem naar bed, zodat er een volgende stap in hun relatie kan worden gezet. Aan zijn vertrouwensvriendin Macy (Lauren McKinney) biecht Alex op dat zijn hoofd best wel vol zit. Alhoewel zij aandringt op wat er precies is gebeurd, houdt hij zijn lippen stijf op elkaar. Haar uiteindelijke advies: schrijf de biecht op. van Sant filmt Paranoid Park precies zoals Alex zijn gedachtes met potlood op papier zet: hinkstapsringend door de tijd, waarbij scènes later een heel andere lading krijgen.

van Sant is behoorlijk geïnteresseerd in zijn jonge hoofdrolspeler en de wereld waarin hij leeft. Hij zoomt flink in op Nevins’ elfachtige gezicht, laat het beeld soms vertragen en monteert homevideo’s tussen de scènes door. van Sant filmt tieners die skateboarden of brengt Alex’ problematische thuissituatie in beeld. Volwassenen komen er bekaaid van af. Afgezien van de politie komen Alex’ ouders bijvoorbeeld niet of nauwelijks in beeld. De film krijgt zo de opzet van een droom, alsof het rechtstreeks voortkomt uit Alex’ verwarde puberbrein.

Als impressionistische beeldenschilderij is dit zeker geslaagd.

Iedereen die een emotionele catharsis verwacht kan deze titel het beste overslaan. Paranoid Park weigert namelijk met een eenduidige ontknoping te komen. Alex schrijft de worstelingen van zich af, verbrandt het papier, en dat is dat. Geen arrestatie of inzicht dat hij fout zat. Alex blijft gewoon als vrije jongen rondlopen. Zal hij dit geheim voor altijd met zich meedragen? Biecht hij het ooit nog eens op aan Macy wat er is voorgevallen? Het is aan de kijker om dit in te vullen.

Evenmin verduidelijkt Paranoid Park wat voor gevolgen het ongeluk op de langere termijn heeft. Het gaat puur om dit ene moment in Alex’ leven. Hoe hij gedwongen wordt om de sprong van rusteloze puber naar jongvolwassene te maken. Tegen Macy zegt hij over de naderende scheiding van zijn ouders dat dat ook niet zo erg is. Wiens ouders zijn nou niet gescheiden? Logisch dat hij er zo over denkt: een scheiding is niets in vergelijking met wat hij heeft gezien.

Paranoid Park is een mooie film. van Sant houdt het tempo laag en geeft niet alle antwoorden, in de context van de film is dat prima. Als impressionistische beeldenschilderij is dit zeker geslaagd.

Regie: Gus van Sant. Met: Gabe Nevins en Lauren McKinney