Er is iets vreemds aan de hand met Eyes Wide Shut, de laatste film die Stanley Kubrick zou maken. Toen ik van de week de trailer weer eens opzocht op YouTube, werd in de commentaarsectie geroepen dat Kubrick de elite van Hollywood had ontmaskerd. Zijn dood na de productie had daarmee te maken. Dat is nogal een bewering. Eyes Wide Shut, gebaseerd op het boek Traumnovelle van Arthur Schnitlzer, is in de eerste plaats een psychologisch drama over trouw en erotische ontsnappingen. Centraal staat het koppel William Harford (Tom Cruise) en Alice Harford (Nicole Kidman).
Op een avond, na een feest, bekent Alice wel eens gefantaseerd te hebben over een slippertje. William, die gewend is dat alleen mannen zo denken, is zo verbijsterd dat hij wegloopt, het nachtelijke New York in. In deze donkere uren ontmoet hij een prostituee die hem een verzetje biedt, de nymfomane dochter van een kledingverhuurder en een groep mannen die hem lallend uitscheldt. Via via eindigt William op een “feest” in een groot landhuis. Een feest dat zich het beste laat omschrijven als een grootse orgie vol theatrale rituelen.
De volgende ochtend komen alle ontmoetingen weer voorbij. Maar dan wel in het harde en nietsverhullende daglicht. Alles is nu anders. Lelijker. Het orgie-feest blijkt bovendien nog een naar staartje te krijgen. Het is net of William eerst geplaagd werd door erotische escapades, en nu genadeloos wordt teruggebeten. Eyes Wide Shut is een filmische overpeinzing over het huwelijk en de rol van de partners. Hoezo zouden vrouwen niet heimelijk hunkeren naar spannende avontuurtjes? Is monogamie wel realistisch? Kan een huwelijk niet baat hebben bij escapades buiten de deur? Williams goede vriend Victor Ziegler (Sydney Pollack) heeft geen problemen met wat seksuele avontuurtjes.
William en Alice zijn goed doorbloedde, ronde karakters, die net als de kijker verdwalen in een bedwelmende wereld.
Het zijn slechts een paar thema’s die Kubrick heeft verwerkt in wat ik beschouw als zijn beste film. De acteurs worden nu niet gedwongen tot cartoonesk overacteren, de personages dienen niet als mondstuk voor Kubricks ideeën. William en Alice zijn goed doorbloedde, ronde karakters, die net als de kijker verdwalen in een bedwelmende wereld. Als het koppel weer tegenover elkaar staat, in het kille daglicht, vraagt William hoe nu nog verder te gaan. “Laten we neuken” is de repliek van Alice.
Nog even terugkomend op de “ontmaskering” van de elite. Ja, dat uitbundige orgie-feest laat een vieze nasmaak achter. Daarbij opgeteld is Alice’s rol nogal dubieus. Heeft zij meer weet van het orgie-feest? Er is een scène die dat impliceert, de film laat het antwoord in het midden. Eyes Wide Shut levert zo bezien genoeg voer voor de fanatieke aanhanger van complottheorieën. Toch betwijfel ik of Kubrick de film bedoelde om de toplaag van de maatschappij in verlegenheid te brengen. Waarom heeft de elite Eyes Wide Shut dan niet tegengehouden?
Regie: Stanley Kubrick. Met: Tom Cruise en Nicole Kidman