2020 was raar. Maar ook in rare tijden blijft het filmkijken en recenseren gewoon doorgaan. Wat zou een filmjunk anders moeten? Ik heb de bioscoop helaas minder bezocht dan gewild. Hopelijk kan ik dat in 2021 inhalen. Tot die tijd zullen ongetwijfeld films verschijnen op Videoland, Netflix en Prime Video. Op die platforms werden juweeltjes en teleurstellingen gepubliceerd, waarvan enkele mijn toplijst hebben gehaald. Ik heb, als symbolische keuze, één serie in de toplijst opgenomen. Mijn plan is daar volgend jaar een aparte lijst voor bij te houden.
En dan nu, de eerste drie categorieën:
Grootste Teleurstelling: Borat 2. Het beroemdste typetje van Sacha Baron Cohen is inmiddels wereldwijd bekend. Toch haalt hij nog één keer zijn streken uit. De satire voelt vermoeid, gekunsteld. Grappig wordt het alleen als Maria Bakalova, die Borats dochter speelt, zich mag uitleven. Met een “vruchtbaarheidsdans” bijvoorbeeld.
Meest Narcistische Insteek: Leonard & Marianne: Words of Love. Terwijl dichter, liedschrijver en zanger Leonard Cohen miept over hoe zwaar het leven is, gaat hij een relatie aan met de Zweedse Marianne. Hij blijft niet bij haar hangen en proeft de liefde ook elders. Maar hé, laten wij niet vergeten dat juist híj het zo zwaar heeft.
Meest Curieuze Film van het Jaar: What Did Jack Do. Een zingende aap en een dialoog die kant noch wal slaat. David Lynch in een melige bui? Vast. Het slaat nergens op, bijzonder is het zeker.
De eerste twintig:
30.Tiger King: “Na elke aflevering vroeg ik mij af: is Tiger King niet perfect boekmateriaal?”
29.Groeten van Gerri: “Wat mij het meest is bijgebleven, is dat Groeten van Gerri laat zien hoe absurdistisch de realiteit is geworden.”
28.The Gentlemen: “Met The Gentlemen keert Guy Ritchie terug naar voor hem bekend terrein: de gelikte, gewelddadige gangsterfilm vol galgenhumor en onverwachte plotbochten.”
27.Ya no estoy aguí: “Ergens doet het mij denken aan een exotische, ontspannen versie van Kids.”
26.Rebecca (2020): “Die ongeloofwaardigheid domineert de eerste helft van Rebecca, tot er zich een verrassende wending aandient.”
25.Greenland: “Greenland voegt niets toe aan het genre, toch is het een indrukwekkende thriller.”
24.About Endlessness: “De verhaaltjes doen mij denken aan het werk van de Amerikaanse schrijver Raymond Carver.”
23.Rundfunk: Jachterwachter: “De humor van het Rundfunk-duo is een door een muur denderende bulldozer.”
22.Dark Waters: “Haynes wil echter nog meer inzoomen op Rob zelf.”
21.Little Women (2020): “Schandalig dat Little Women er zo bekaaid af kwam bij de Oscars.”
20.Bombshell: “Bombshell ontleedt tot in pijnlijke precisie seksueel machtsmisbruik.”
19.The Invisible Man: “De “onzichtbare man” representeert onverwerkt trauma, de onzichtbare ketting die slachtoffer en dader nog lang aan elkaar ketent.”
18.Extraction: “Extraction is vooralsnog de ruigste, gewelddadigste film van het jaar.”
17.Honeyland: “Honeyland laat perfect de botsing tussen twee levenswijzen zien.”
16.Jojo Rabbit: “Jojo Rabbit is één van die weinige oorlogsfilms die je laat lachen, huilen en nadenken.”
15.Bacurau: “Dornelles en Filho hebben een bijtende satire gemaakt over een dorp dat dapper terugvecht.”
14.The Nest: “Die spanningen geven The Nest zijn bijtende drama, aan Coon en Law de eer om dat drama uit te spelen.”
13.Color Out of Space: “Het originele verhaal heeft Lovecraft destijds droogjes opgeschreven, de film kent een geprikkelde smaak.”
12.Sound of Metal: “Sound of Metal is een prachtige, emotionele film over het onvermijdelijke lot dat omarmd moet worden.”
11.De Beentjes van Sint-Hildegard: “Nijenhuis houdt zich eens in en laat de personages voor de verandering eens ademen, geeft hen de kans zich te ontwikkelen en al hun complexiteiten te laten zien.”
De Top-10 van 2020:
10.I’m Thinking Of Ending Things
Dat scenarist Charlie Kaufman nog altijd gek is op vervreemding, bewijst hij met I’m Thinking of Ending Things. Hij neemt rustig de tijd om de twee tortelduifjes door een weids sneeuwlandschap te volgen. Daarna lopen tijd en genres zo sterk door elkaar, dat zelfs hoofdrolspeelster Jessie Buckley geen idee heeft waar zij in terecht is gekomen. Hypnotiserend en gewoon helemaal heerlijk raar.
In 1968 moest een groep demonstranten berecht worden. Er waren rellen uitgebroken tijdens de conventie van de Democratische Partij, men had zondebokken nodig. Dat de demonstranten vechten voor de goede zaak maakt de vooringenomen, onbekwame rechter helemaal niet uit. Sterker nog, wat hem betreft verdwijnen deze onruststokers achter de tralies, ongeacht de uitkomst van de rechtszaak. Sacha Baron Cohen bewijst dat hij niet op typetjes hoeft te leunen om goed te zijn. Aaron Sorkin bewapend zijn personages in The Trial of the Chicago 7 met vlijmscherpe dialogen en laat de spanningen in de rechtszaal stijgen tot het kookpunt.
Shia LaBeouf schreef zijn demonen van zich af. Het resultaat is Honey Boy, waarin hij zijn eigen vader speelt. Tegenover hem staat Noah Jupe, als zijn zogenaamde jongere versie. Lucas Hedges neemt dan weer Labeoufs volwassen versie voor zijn rekening. Vader is zwaar getraumatiseerd door Vietnam, zoon is een kindacteur dat al vroeg in aanraking komt met drugs, alcohol en seks. Hun relatie wordt bepaald door woedeuitbarstingen en mishandeling. Jupe probeert zich staande te houden. Hedges kan de spanning in zijn kop niet meer aan. LaBeouf speelt misschien wel de beste rol uit zijn carrière.
Beginnend advocaat Caspar (Elyas M’Barek) moet de zwijgende Fabrizio Collini (Franco Nero) verdedigen. Fabrizio heeft zomaar Hans Meyer (Manfred Zapatka) neergeschoten en weigert te vertellen waarom. Hans was de pleegvader van Caspar. En hoe meer Caspar graaft naar de reden achter de brute moord, hoe meer rotzooi er boven komt drijven. Troep die teruggaat naar de Tweede Wereldoorlog. Moet Fabrizio wel veroordeeld worden? Caspar loopt regelrecht in een wespennest, maar weigert om op te geven. Ik ging zonder veel verwachtingen naar Der Fall Collini en kwam zwaar ontroert weer buiten.
Je vindt hem hilarisch of hemeltergend irritant: Adam Sandler. Dat hij echt wel meer kan dan superflauwe komedies maken, bewees hij al met Punchdrunk Love. Met Uncut Gems, van de regisseurs van Good Time, gaat hij nog een flinke stap verder in duister drama. Als juwelier Howard Ratner voelt hij de hete adem van schuldeisers in zijn nek. Howard denkt alles op te lossen met een zeldzame, grote diamant. Wat hij ook doet om uit de problemen te komen, die problemen keren als een boemerang weer terug.
Agenten Chris (Alexis Manenti) en Gwada (Djebril Zonga) moeten nieuwkomer Ruiz (Damien Bonnard) kennis laten maken met een probleemwijk, als het drietal op een opvallende zaak stuit. Er is een leeuwenwelp verdwenen. Vanaf dat moment gaat alles mis. Het jochie dat de welp heeft “gepikt” wordt per ongeluk neergeschoten, waarop de toch al gespannen verhoudingen helemaal op scherp komen te staan. De vraag is: wanneer laat regisseur Ladj Ly die spanningen tot een ontlading komen? Hij neemt daar rustig de tijd voor. Tot de onderdrukte haat zich niet meer laat onderdrukken en Les Misérables in een slagveld verandert. Het laatste shot is briljant.
4.1917
Met één shot bijna twee uur, volgt regisseur Sam Mendes de reis van soldaten Blake (Dean-Charles Chapman) en Schofield (George MacKay). Alhoewel 1917 inhoudelijk eenvoudig blijft en het verhaal nauwelijks wat toevoegt aan de canon van oorlogsfilms, is dit filmwerk een vol schot in de roos. Door het (bijna) ononderbroken shot brengt Mendes de oorlog dichtbij. Heel erg dichtbij. Je waant je haast zelf in Blakes en Schofields laarzen. De dood is reeël. Het gevaar, wat in principe overal vandaan kan komen, wordt tastbaar. En vergeet niet: 1917 is gefilmd in één shot.
3.Tenet
Tenet moest het bioscoopseizoen weer wijd open gooien. Dat is helaas niet gelukt. Maar Christopher Nolan heeft wel de excentriekste film van dit jaar gemaakt. Iets met tijd. Entropie. Tijdstromen die langs elkaar bewegen, de natuurwetten op hun kop zetten. Is dat gebouw nou geëxplodeerd, of geïmplodeerd? Is bij dit handgemeen nou sprake van terug in de tijd reizen? Niet al te veel nadenken en je laat meeslepen in de ervaring. De beginscène is al een juweeltje, de rest van Tenet intrigeert en frustreert. Dat laatste wel op de goede manier, trouwens.
Ik zag het wonderschone The Souvenir in een lege zaal in Kriterion. Hoofdrolspeelster Honor Swinton Byrne (dochter van Tilda Swinton) is Julie, aspirant regisseur die graag het “echte leven” op beeld wil krijgen. Julie heeft ook een relatie met de in zichzelf gekeerde Anthony (Tom Burke). Zij kwettert, hij luistert. Op de achtergrond spelen nog tal van politieke kwesties waar Anthony bij betrokken is. Oh, en hij verbergt een geheim voor Julie. The Souvenir is de stilste, mooiste film die ik dit jaar heb gezien.
The Lighthouse. Ofwel: neem twee acteurs en zet ze in een vuurtoren. Kijk wat er dan gebeurt. Klinkt saai, is het niet. Robert Pattinson is Thomas Howard, Willem Dafoe neemt de rol van Thomas Wake voor zijn rekening. Het zijn de jaren 1890, de twee vuurtorenwachters ploeteren zich door de dag. Of beter gezegd, Howard ploetert. Wake zit hem onafgebroken uit te kafferen. We horen het zware getoeter van een schip. Er zijn visioenen van zeemeerminnen en slijmerige tentakelmonsters. Wat is echt? Wie is echt? Eggers licht een tipje van de sluier, om daarna doodleuk door te gaan met Howards broeierige fantasieën. Als bonus geeft Dafoe nog een indringende speech. Zonder daarbij met zijn ogen te knipperen.
Een gedachte over “Het Beste (en meer) van 2020”