Ik wist dat van Animal Farm een film was gemaakt (ik weet nog goed de trailer uit 1999), niet dat er ook een animatie van is. Deze filmversie komt uit 1954 en werd in Kriterion vertoond onder het mom van Maandagavondklassiekers. Als ik dit filmhuis in de avonduren bezoek, blijven de zalen meestal leeg. Kennelijk roept Animal Farm toch belangstelling op, de zaal is zowaar halfvol. Het voordeel van zo’n speciale vertoning, is dat er geen bioscoopreclame of trailers worden vertoond voorafgaand aan de film. Dus beginnen we meteen met deze memorabele fabel”, naar het boek van George Orwell. Plaats van handeling is de boerderij van boer Jones, waar de vruchtbare dagen zijn afgelopen. Jones stort zich op de drank en reageert zich af op zijn dieren.
Die krijgen een sik van het onvoorspelbare en gewelddadige gedrag van hun baas. Varken Mayor, het oudste dier op de boerderij, geeft aan dat ze dit niet meer moeten pikken. Ze moeten zich verenigen, een gezamenlijke vuist tegen de mens maken. Dat doen ze ook. Al ziet niet iedereen deze revolutie als een kans om samen te werken. Napoleon, een zwartwit gevlekt varken, ruikt eerder een machtsgreep. Zijn concurrent, Snowball, slaagt erin een goed werkende werkstructuur te organiseren. Tot Napoleon met harde hand ingrijpt. En de troon voor zichzelf opeist.
Al komt dit verhaal uit de jaren veertig, het is nog schrikbarend actueel. Logisch, de kern van de vertelling is een natuurlijke menselijke reactie: het hebben van macht. Hoe die macht corrumpeert, manipuleert, verdeelt en het slechtste in de mens (in dit geval dier) naar boven haalt. Er kan nog zo hard geroepen worden dat alle dieren gelijk zijn, al snel volgt dit met een ondertekst: sommige dieren zijn meer gelijk dan andere.
Ik associeer tekenfilms nog altijd met een kinderpubliek en met de kindergeest.
Wanneer de varkens het huis van Jones bezetten en de overige boederijbeesten aan het werk zetten, denk ik vooral aan hoe onze maatschappij is gestructureerd. Aan de machtsverhoudingen in de wereld. De bazen doen, ehm, wel het denkwerk. Het volk mag werken. En intussen hun leider aanbidden.
Ik associeer tekenfilms nog altijd met een kinderpubliek en met de kindergeest. Als er in die vorm een verhaal voor grote mensen wordt verteld, voelt als een aangename schuring. Zo ervaar ik het. Animal Farm doet denken aan Disney die een donker pad opzoekt, een boerderij omtovert tot een nachtmerrie. Het slot zal niet naar Orwells smaak zijn, deze tekenfilm maakt ook nu nog indruk. Het is alleen zo jammer dat ik het van enkele dierstemmen stikbenauwd krijg.