Nadat Adam West er een typetje van had gemaakt en voor Christopher Nolan en Christian Bale Batman weer tot leven wekten, was daar de versie van Tim Burton. De getormenteerde superheld, gehuld in donkere cape, bestrijdt ’s nachts de misdaad van Gotham City. Een journalist, Alexander Knox, krijgt lucht van zijn nachtelijke activiteiten en wil graag een stuk over hem publiceren. Niemand neemt hem serieus. Tot op de redactie de ambitieuze Vicki Vale aan komt zetten. Zij is ook geïnteresseerd in Batman. En in miljonair Bruce Wayne. De twee besluiten hun krachten te bundelen, tot Vicki verliefd wordt op Bruce. Het wordt nog complexer als ook de Joker zijn intrede doet.

Hoezeer ik Bruce en zijn donkere alter ego ook waardeer, het is en blijft de sardonische clown die de show steelt. Jack Nicholson houdt van zijn rol. Eerst is hij nog de gereserveerde Jack Napier, als hij in een vat met chemisch afval is gekukeld transformeert hij in de steevast grijnzende Joker. Een slechterik die een nieuwe betekenis geeft aan het woord “duivels”. Hij is gestoord. Krankzinnig. Elke kans die hij krijgt voor een krankjorum standup routine (hij schudt de oneliners uit zijn mouw) grijpt hij met beide handen aan.

Michael Keaton doet het aardig als Batman, al komt hij niet daadkrachtig op mij over. Eerder als een nerveuze, instabiele geest, ten gevolge van het alom bekende trauma: als kind zag hij hoe zijn ouders werden doodgeschoten. Ik wil best geloven dat zo’n ervaring iets met je doet, toch kan ik mij niet voorstellen dat Batman zijn alter ego vormt. In één scène, wanneer de Joker Vicki komt opzoeken, komt er iets van gekte in Bruce naar boven.

Burton weet een man in vleermuizenpak als aannemelijke misdaadbestrijder op te voeren.

Burton heeft als filmer duidelijk zijn stijl gebruikt. Het is een verfilming met een cartooneske aankleding en een inktzwarte gemoedstoestand. Gotham City ziet eruit alsof het gestaag afdendert op een zenuwinzinking. Batman wil de burn-out tegengaan, de Joker wil het juist verder aanwakkeren. Die spanning is wat Batman zijn vaart geeft, zijn kracht. De twee iconen botsen wel een paar keer, het is tijdens de finale dat alles uit de kast wordt getrokken.

Ik ben nog nimmer een liefhebber van het superheldengenre, deze Batman laat zien dat er mogelijkheden zijn. Burton weet een man in vleermuizenpak als aannemelijke misdaadbestrijder op te voeren. Dan heb je echt wel iets goed gedaan. En de iconische soundtrack van Danny Elfman, die vanaf het begin kippenvel veroorzaakt, geeft Batman zijn blockbustertoon. Ik blijf mijn vraagtekens hebben bij Keaton, Nicholson vergoedt die miscasting ruimschoots door de beste Joker ooit te spelen. Tenminste, totdat Heath Ledger aan de slag mocht.

Tim Burton/Michael Keaton en Jack Nicholson