Will Smith heeft bij de Oscars van dit jaar laten zien iemand een flinke klap te kunnen geven. Die klap was echter niets vergeleken met de stoten die hij in 2001 uitdeelde in zijn rol van de bokser Muhammad Ali in Ali. Onder regie van Michael Mann – ook verantwoordelijk voor onder meer misdaadklassieker Heat – kroop Smith in de huid van de sportlegende en scoorde vervolgens een Oscarnominatie. Ali zou het levensverhaal van zijn protagonist vertellen. Om even een deel van de tekst op de hoes te citeren: “Ali vertelt het aangrijpende, ongelooflijke levensverhaal van Muhammad Ali.(…)”
Wat volgt is een reeks beweringen, dat we alles te weten komen over Ali’s vrouwen, zijn tegenstanders, enzovoort. Die beweringen zijn op zich helemaal niet verkeerd, alleen wordt de belofte totaal niet waargemaakt. Zijn vrouwen? Mann waagt zich nauwelijks aan de affaires van de bokskampioen. We komen ook vrijwel niets te weten over zijn tegenstanders. Ik weet niet eens meer tegen wie Ali heeft gevochten. Ja, andere grote kerels met bokshandschoenen en bitjes om hun tanden te beschermen. Hetzelfde geldt trouwens voor de entourage die Ali overal en altijd volgt. Die bijpersonages worden gespeeld door topacteurs (ik noem bijvoorbeeld Jamie Foxx), maar wie ze voorstellen? Geen idee.
Terwijl Mann en Smith van Ali vooral een heldenverering maken, bespeur ik een tweede probleem. Door de vele facetten uit Ali’s leven die Mann wil aanstippen, krijgt de film een stuurloos karakter. Waar gaat Ali eigenlijk naartoe? Waarom moet ik bijvoorbeeld in een dramatische scène zien hoe Malcolm X wordt doodgeschoten? Dit is toch een biopic over een bokser? Hetzelfde geldt voor de interne spanningen bij de Nation of Islam. Het is dan net of er verschillende films door elkaar lopen en Ali een bijrol speelt in zijn eigen biografie.
Het ergste vind ik nog de tekst die na afloop in beeld verschijnt, waarin wordt medegedeeld hoe het verder met Ali is afgelopen. Serieus? Er is net ruim twee en een half besteedt aan Ali’s levensloop, maar dit moest er nog even als tekst in worden gepropt? Het was niet mogelijk om met archiefmateriaal te werken? Foto’s te tonen? Volgens mij heeft Mann ook een affaire over het hoofd gezien. Maar hé, alles om de krasjes op het beeld van de grote boksheld weg te poetsen.
Smith heeft zich inderdaad uitgesloofd om het gespierde uiterlijk en de boksbewegingen van Ali te imiteren, toch mis ik iets. Ik vind het karakter nogal eendimensionaal neergezet. In de gedaante van Smith is hij vooral de wereldkampioen, de beste bokser in de wereld. Dat klopt ook, maar wie was hij verder? Waar komt deze bokser, die beweegt als een vlinder en steekt als een bij, nou vandaan? Hoe was hij als vaderfiguur of zoon? Het enige wat ik zie is het icoon, de legende. Maar nooit echt de man zelf.
Daarop aansluitend durf ik de volgende bewering te doen, die hoort in de categorie “onpopulaire meningen”. Als je het mij vraagt heeft Smith betere rollen gespeeld. Zie King Richard. Zijn Oscarwinst voor die rol was, de omstandigheden even daargelaten, meer dan terecht. Daarin liet Smith heel goed zien hoe complex het personage was, welke ontberingen hij allemaal heeft moeten doorstaan. Als Ali is hij boven alles de superbokser. Dat is ook leuk, maar echt niet Oscarwaardig.
Ik wil overigens niet beweren dat Ali helemaal geen kwaliteiten heeft. Mann heeft de scènes in de ring fantastisch laten choreograferen en schakelt behendig tussen Ali en de tegenstander, om de gevechten zo dynamisch mogelijk te maken. Op die momenten, als de opgefokte bij die zijn tegenstander lek wil steken, is Smith op zijn best. Net als Ali destijds, vermoed ik. Zelfverzekerd, arrogant en onverslaanbaar.
Volgens de dvd-hoes was Ali zelf erg te spreken over de film. Ik heb geen idee tot in hoeverre dit betrouwbare informatie is. Maar ik kan mij zeker voorstellen dat hij dat echt zou hebben gezegd. Ali is vooral een sokkel, bedoeld voor een standbeeld van de bokser.
Regie: Michael Mann. Met: Will Smith en Jamie Foxx