Camiel Borgman (Jan Bijvoet) is een zonderling figuur met lange baard die door een priester wordt verdreven. Hij maakt zich haastig uit de voeten en waarschuwt zijn kompanen Ludwig (Alex van Warmerdam) en Pascal (Tom Dewispelaere). Net als Camiel leven de heren onder de grond en zijn ze gedwongen om een nieuw onderkomen te vinden. Na wat te hebben gespeurd arriveert Camiel bij de villa van Marina (Hadewych Minis) en Richard (Jeroen Perceval). Of Camiel misschien kan badderen? Hij is nogal vies. Richard moet niets hebben van de vreemde snuiter.
Marina besluit zich over hem te ontfermen. Het is een barmhartige daad met, ironisch genoeg, desastrueuze gevolgen. Om redenen die van Warmerdam nooit verheldert raakt Marina in de ban van Camiel en smeekt hem zelfs om te blijven. “Ik verveel me. Ik wil spelen” zegt Camiel. Prima. Als hij wil spelen, dan mag hij van haar spelen. Zolang hij maar niet weggaat. Marina heeft geen idee van de prijs die ze zal moeten betalen.
Camiel dringt, samen met Ludwig en Pascal, diep binnen in de wereld van de welgestelde Marina en Richard. Nachtmerries duiden op onderliggende huwelijksproblemen, de kinderen van het stel worden getroffen door ziektes, het kindermeisje keert zich tegen de rijke familie en haar vriendje. Camiel zorgt er zo voor dat, met de nodige assistentie, het gezin geïsoleerd raakt.
In de tuin bouwt het drietal intussen aan een podium. Voor een balletvoorstelling, zo blijkt later. Na de voorstelling is het tijd voor dans en drank en dan trekt de merkwaardige groep weer verder. Ik weet dat van Warmerdam een broertje dood heeft aan duiding, gewoon onbekommerd zijn eigen gang gaat. Maar wat was in godsnaam zijn bedoeling met Borgman?
Misschien kijk ik verkeerd naar Borgman.
Er is een scène waarin Marina fluistert dat zij “gestraft” worden voor hun geluk. Oke. Misschien dat Camiel die “straf” dan symboliseert door haar leven binnen te kruipen en dat geluk stukje bij beetje af te breken. Het is geen verklaring voor zijn werk als “tuinman”, de instorting van Marina, of de betrokkenheid van Ludwig en Pascal. Hoort dit bij het spelletje? Wat is het doel van Camiels theaterstuk?
De paranoia in Borgman zorgt ervoor dat de aandacht niet verslapt, het is tegelijk een afstandelijke, abstracte film. Ik ben helemaal voor eigen interpretatie, van Warmerdam maakt het te cryptisch. De personages handelen tegenstrijdig of zonder enige duidelijke motivering. Er voltrekt zich een ramp, wat is die ramp precies? Wie zijn de slachtoffers? Waarom moet ik met ze meeleven? Wat gebeurt er eigenlijk?
Misschien kijk ik verkeerd naar Borgman. Is het bedoeld als een sfeerhorror vol macabere details, verpakt in een verhaal over parasitaire krachten die een zorgvuldig opgebouwd leven van binnenuit verwoesten. Wie weet moet ik deze psychologische horror ondergaan in plaats van begrijpen. Maar toch… Ik zag Borgman voor het eerst in 2013 en weet nog steeds niet zo goed wat ik ervan moet denken. Of vinden. Ik kan niet ontkennen dat Borgman indruk maakt, ik kan evenmin ontkennen dat het irriteert.
Regie: Alex van Warmerdam. Met: Jan Bijvoet en Hadewych Minis