Eindelijk was het Michael Cimino gelukt. Na jarenlang ploeteren aan de zijlijn mocht hij The Deer Hunter regisseren, een film over de Vietnamoorlog met een sterrencast: onder ondere Robert de Niro, Chistopher Walken en Meryl Streep speelden de hoofdrollen. De film was een financieel succes en mocht vijf Oscars verzilveren. Zoals dat gaat in filmland kreeg Cimino hierna de kans om zich helemaal uit te leven voor zijn volgende project. Dat werd Heaven’s Gate, een epische western. Ook hiervoor kwam een sterrencast opdraven: Kris Kristofferson, Jeff Bridges en opnieuw Christopher Walken.

Alle andere vergelijkingen met The Deer Hunter houden daarmee ook op. Heaven’s Gate kreeg vijandige reacties van de pers en het publiek en flopte genadeloos aan de kassa’s. Cimonos carrière kwam abrupt tot stilstand. Puur gebaseerd op de eerste scènes zou ik zeggen dat de film onterecht als miskleun werd gezien. Cimino weet een heel overtuigend beeld van het Amerika uit 1890 voor de camera te zetten, en houdt bovendien van grootse beelden om zo zijn gewilde epiek te benaderen. Uitgestrekte bergen en bossen, weidse velden, majestueuze gebouwen en water met een door de zon belicht oppervlak.

Ook het verhaal leent zich uitstekend voor dit genre. James Averill (Kristofferson) beland als sheriff in een strijd tussen veebaronnen en immigranten. Nathan D. Champion (Walken) strijdt mee met deze baronnen, Ella Watson (Huppert) is een prostituee met een oogje op James en Nathan. De drie raken verwikkeld in een liefdesdriehoek terwijl in het dorp de spanningen tussen de immigranten en veebaronnen hoog oplopen. Een dramatisch liefdesverhaal met op de achtergrond de escalerende angst jegens de buitenlandse indringer. Wat wil je nou nog meer?

Ik denk dat Cimino goud in handen had.

Geleidelijk wordt duidelijk waar deze film zijn slechte reputatie aan te danken heeft. Cimino is zo geobsedeerd met dominerende landschappen, personages die wat rondlopen en curieuze scènes (zie de rolschaatsende violist) dat de plot naar de achtergrond wordt gedrukt. Het ontbreekt Heaven’s Gate lang aan richting en stuwingskracht, waardoor een nogal lome, slaapverwekkende sfeer ontstaat. Pas in de tweede helft ontsteekt Cimino het buskruit en laat hij het knallen, schiet hij de gezapige sfeer aan flarden. Het is tijd voor actie. Fijn. Maar wel ruim anderhalf uur te laat. Cimino is te verliefd op zijn beelden om eerder het tempo te versnellen.

Heaven’s Gate kon na uitkomst rekenen op een heel andere prijzenregen: de infameuze Golden Raspberry Awards. Cimino mocht het beeldje voor “Slechtste Regisseur” in ontvangst nemen. Dat vind ik weer het andere uiterste. Ik zou Heaven’s Gate niet zo snel weer opzetten, hij verdient meer dan de aanvankelijke respons. Ik denk dat Cimino goud in handen had. En dat hij met dat goud naar de bodem van de zee is gezonken.

Regie: Michael Cimino. Met: Kris Kristofferson en Jeff Bridges