Er zijn veel woorden die Amsterdam, de nieuwste film van David O. Russell, kunnen beschrijven. Manisch. Dramatisch. Hilarisch. Raar. Surrealistisch. Gevaarlijk. Knetter. Het startpunt van de gecontroleerde chaos is een lichaam dat onderzocht moet worden door arts Burt Berendsen. Zijn goede vriend Harold Woodman heeft het vermoeden dat deze persoon geen natuurlijke dood is gestorven. Burt heeft nauwelijks de kans gehad om autopsie te plegen als hij en Harold betrokken raken bij een dodelijk ongeluk en aan worden gewezen als de daders.

Wanhopig op zoek naar een manier om hun naam te zuiveren en te achterhalen in wat voor wespennest ze zijn gevallen, komen Burt en Harold hun lang geleden verloren geliefde Valerie Voze tegen, een verpleegster die ooit werkte tijdens de eerste Grote Oorlog en nu onder de medicijnen zit. Volgens haar zus is Valerie namelijk helemaal de weg kwijt.

Mocht je op dit punt denken “goh, er gebeurt wel erg veel”, dit is nog maar het begin. Want Burt, Harold en Valerie stuiten op een complot – iets met een schaduwstaat – en komen in het vizier van de samenzweerders. Wie die samenzweerders nou precies zijn en wat hun exacte plan is – afgezien van de aloude wens tot werelddominantie – is mij nog steeds niet echt duidelijk.

Voor Amsterdam besloot Russell om stilistische consistentie te laten voor wat het is en van Amsterdam een soort veel gekleurde stuiterbal te maken. Als die stuiterbal eenmaal is gegooid heb je niet veel meer keus dan mee te gaan te gaan in zijn onvoorspelbare gestuiter en soms opzij te stappen als hij in je oog dreigt te komen.

Het gevoel van Amsterdam kan overigens ook vergeleken worden met een doorgedraaide discobal, een op hol geslagen botsautootje of een achtbaan die oncomfortabel snel over de rails dondert. Ook leuk: Russell die onder de invloed van drank en pillen het script schreef en zo ook achter de camera stond. Het is maar net welk beeld je fijner vindt.

Dit is dan ook geen film die het moet hebben van een strak gecomponeerd en goed te volgen plot. Amsterdam is bedoeld als verzamelbak van saillante personages die losstaan van de maatschappij, een flinke tik van het leven hebben gekregen en nu in de overlevingsstand staan.

Amsterdams wervelstorm van excentriciteit vraagt wat van de kijker en niet iedereen zal dat kunnen waarderen. Alhoewel ik uitgeput de bioscoopzaal verliet (ruim twee uur is ook wel erg lang), kan ik niet ontkennen dat ik gesmuld heb van Russells rariteitenkabinet. Ik hou van die nerveuze, knetterende energie, het gevoel dat de film ieder moment kan imploderen.

Oh, en toch nog even de titel: ja, Amsterdam speelt zich kort af in onze welbekende hoofdstad, verwacht echter geen herkenningspunten. Russell is veel te veel bezig om de genres en stijlen te mengen, dan dat hij heeft gedacht aan eventuele herkenning.

Regie: David O. Russell. Met: Christian Bale en John David Washington