Een grot. Dat is waar Il Buco over gaat. Zonder één regel dialoog, op wat brabbelgesprekken na, leunt Frammartino bijna exclusief op beelden om het verhaal van een grotexploratie te vertellen. De expeditieleden worden op een afstandje gehouden en vormen zo een gezichtsloze groep. Bij een close-up houdt Frammartino hun gezichten verborgen in de schaduwen. Het zijn verschijningen in plaats van personages. De enige die wel herkenbaar in beeld komt is een herder met flink doorgroefd gezicht. Hij kijkt de expeditie wantrouwend aan en wordt geveld door een mysterieuze ziekte.
Waarom hij ziek wordt? Wat de reden is achter zijn snel verslechterende gezondheid? Frammartino geeft de kleinste hints zonder die uit te werken en blijft de personages behandelen als onzichtbare vreemdelingen. Hij graaft een kloof tussen de expeditieleden en het publiek en dat ervaar ik als erg onplezierig.
Wat Il Buco redt van een totaal vernietigend oordeel is de grot zelf. Want de beelden van deze opening in de aarde zijn overdonderend mooi. Frammartino duwt de camera in de kleinste hoekjes om ons de verborgen ingewanden te laten zien, wat resulteert in doodsbenauwde scènes van grotonderzoekers die zich door piepkleine tunneltjes wurmen. De claustrofonische sensatie van de grot als potentiële catacombe komt helemaal over. Iedereen die moeite heeft met kleine ruimtes zal er ongetwijfeld hartkloppingen van krijgen.
Eigenlijk is de grot de enige echte hoofdrolspeler van Il Buco. Aan niemand anders wordt zoveel zorg besteedt. De uitgekiende belichting brengt het dode steen, wat daar al flinke tijd moet liggen, langzaam tot leven. Gold dat ook maar voor de rest van de film. Zo abstract als de expeditieleden en de herder blijven, zo levendig en dreigend is de grot. Alsof het een slapend monster is dat een inwendig onderzoek krijgt.
Heeft Il Buco de bioscoop nodig voor de optimale filmervaring? Misschien om de majestueuze grot het beste podium te geven. Maar Frammartino schoot nog zoveel ander materiaal, en die beelden komen prima tot hun recht op de gemiddelde tv. En was dat stuk over de herder echt zo noodzakelijk? Eén scène suggereert een symbolische samenhang tussen hem en de expeditieleden, Frammartino weigert te zeggen wat die samenhang inhoudt. Kom op, hij had toch wel iets meer duidelijkheid kunnen scheppen?
Ik heb de indruk dat Il Buco zich presenteert als elitair raadspelletje. Frammartino heeft een film gedraaid en wij mogen raden wat het allemaal betekent. Heeft hij een goed excuus om de interessante artiest te spelen. Voor mij stelt deze grotfilm een experiment voor in “mooie beelden montage” met als idee “we merken wel hoe het afloopt”. Ik vind Il Buco vooral artistiek geneuzel over een grot in Italië. En een herder die op onverklaarbare wijze ziek wordt.
Regie: Michelangelo Frammartino