Emile Ratelband heeft genoeg van de Hollandse bodem en emigreert met zijn zoontje Emilio naar Thailand. Wat moet hij in een maatschappij waar mannen als “halve wijven” rondlopen? Ik weet niet of Ratelband op de hoogte is van de operaties die in Thailand worden uitgevoerd, maar ach, dat is aan hem om te ontdekken. Roy Dames volgde Ratelband in zijn verhuizing en leverde de driedelige documentaire Op Hete Kolen: Het Leven volgens Emile Ratelband af. Ik wil Ratelband geen onnodige aandacht geven, toch was ik nieuwsgierig. Wie is de man die het woord “Tjakka” introduceerde?
Hij is het Nederlandse antwoord op Tony Robbins, maar wie gaat er nou echt schuil achter het gezicht van succes, hyperactiviteit, persoonlijk falen en faillisementen? In de eerste aflevering lijkt Ratelband vooral een karikatuur te zijn geworden. In Thailand, bij het bezichtigen van een woning, kijkt hij peinzend voor zich uit en vraagt zich hardop af of hij Nederland niet verraad door te verhuizen. Hij heeft immers heel goed in de smiezen wat ons te wachten staat. Heeft hij niet de verantwoordelijkheid om ons te redden van de naderende catastrofe?
Emilio, die naast hem staat, wil graag weten over welke verantwoordelijk papa het precies heeft. “Nou ja schatje, papa ziet op tv wat er gebeurt.” Als Emilio in dubio blijft, snijdt Dames naar een nieuw shot, ongetwijfeld geënsceneerd door Ratelband zelf. Hij staart de verte in, handen stevig op de heupen. Emilio mag het nu doen als achtergrondfiguur. Dit beeld zegt in mijn ogen alles over Ratelband. Een narcist die geen tegenspraak duldt. Toch? Ik ben geneigd om meteen “ja” te zeggen, de positiviteitsgoeroe blijkt nog een andere kant te hebben.
Ratelband ging gebukt onder de harde hand van zijn drankzuchtige vader. Die verkocht als bakker ook nog eens noodgedwongen brood aan de Duitsers en was dus een verrader. Ratelbands moeder was meer met haar uiterlijk bezig dan met haar zoon. Zo pelt Dames beetje bij beetje het schild van de energieke entrepeneur weg, totdat er een zwaar getraumatiseerd jongetje overblijft dat zijn leven lang hunkert naar liefde en erkenning.
Maar ja, aan de andere kant is hij de onmogelijke kerel die weigert te veranderen. Hij kan wel in de spiegel kijken, de wil tot echte reflectie ontbreekt. Ratelband weet dat hij een manipulerende klootzak is, hij beschouwt dit als voldongen feit. Niet als lelijke karaktertrek waarmee hij anderen pijn doet. Integendeel. Zie hoe hij ongegeneerd situaties naar zijn hand zet door op commando te huilen (iets wat Ratelband ontkent, al zou hij dit hebben opgebiecht aan een journalist) of zich zogenaamd bekommert om een groep daklozen. Hij staat wel erg opzichtig te filmen, met zichzelf als de barmhartige samaritaan.
Op Hete Kolen: Het Leven volgens Emile Ratelband toont ons een man die consequent een toneelstuk opvoert. Dat idee krijg ik van hem. Bij iedere poging tot zelfinzicht verdwijnen de tranen en mooie praatjes, en verschijnt er een koele, afstandelijke man die beweert dat er niets aan de hand is.
Het is of er twee botsende persoonlijkheden in hem zitten. Het jongetje dat zijn trauma’s nooit heeft verwerkt en de zakenman die over alles en iedereen heen walst. Ik vermoed dat hij genoeg voer voor psychologen heeft, al zal hij dat zelf ontkennen. Ik ben erg benieuwd of hij zijn geluk in Thailand vindt.
Regie: Roy Dames