Iedereen jubelt over de terugkeer van Tom Cruise, ik keek uit naar een heel andere comeback. Na het aardige Maps to the Stars uit 2014 (bijna tien jaar geleden), levert David Cronenberg dit jaar Crimes of the Future af. Cronenberg betekent liters bloed, gemutileerde en transformerende lichamen, parasieten en dubieuze seks. Wat zat ik mij te verheugen in de bioscoopzaal, uitkijkend naar de gruwelbeelden die de Canadese regisseur zijn publiek zou presenteren. Het begint lekker duister. Een jongetje knaagt aan een plastic vuilnisbak, om daarna door zijn moeder te worden gesmoord.
Na de moord belt zij de vader op. Hij kan het lichaam van dit wezen (zij weigert dit wezen haar zoon te noemen) op komen halen. Daarna snijdt Cronenberg naar Saul Tenser (zijn muze Viggo Mortensen) en Caprice (Léa Seydoux). Saul heeft last van een wildgroei aan organen. Om van het ongemak een deugd te maken, organiseren hij en Caprice openbare operaties. Saul ligt in een kist, Caprice verwijdert met robotarmen dat wat ongewenst in Sauls lichaam is ontstaan.
Die beelden leveren fijne Cronenbergiaanse scènes op, waarin de grens tussen mutilatie en genot akelig dun is. Timlin (een fluisterde Kristen Stewart) biecht op dat zij de “operaties” best wel opwindend vindt. Hetzelfde geldt voor het publiek, dat zichtbaar zijn kwijl moet inhouden terwijl Caprice rondwroet tussen Sauls organen. Twee monteurs raken zodanig in de ban van de optredens dat ze zich zelf aan wagen aan dergelijke operaties.
Helaas zijn dit soort beelden dungezaaid omdat Cronenberg zijn personages vooral wil laten praten. De regisseur moet duidelijk zijn ideeën kwijt over wat de toekomst ons zal brengen en gebruikt daar de dialogen voor. Crimes of the Future heeft de essayistische stijl van Cosmopolis, waarin iedereen manifesten leek op te lezen. Zo erg is het niet met deze film, de praatscènes zitten wel de vertelvaart in de weg. Het ritme van Crimes of the Future hapert, het gaat met horten en stoten vooruit. En dat kijkt niet zo fijn.
De ideeën die Cronenberg communiceert voelen bovendien onuitgewerkt. Sauls wildgroei aan organen zou als rebellie opgevat moeten worden, maar waar is die rebellie dan tegen gekeerd? In de toekomst zou de mens plastic moeten gaan verteren om te overleven, maar hoe zit dat dan precies? Is daar een operatie voor nodig? Grijpt de natuur in? Was dat jongetje uit het begin geopereerd of hij is zo geboren? Cronenberg wil ons een kijkje geven in een dystopische toekomst, maar lijkt zelf niet zo goed te weten hoe die toekomst eruitziet.
Crimes of the Future heeft in principe alle elementen voor een instant klassieker, voor mij bleef het te veel hangen in een rafelig scenario. Van een regisseur die sinds de jaren tachtig een flinke status heeft opgebouwd verwacht ik meer.
Regie: David Cronenberg. Met: Viggo Mortensen en Léa Seydoux