Rubber begint met een reeks vragen die Chad (Stephen Spinella) aan de kijker stelt: waarom was het buitenaardse wezen in E.T. bruin? Waarom wordt in JFK de president plotseling doodgeschoten? Waarom wast niemand zijn handen in The Texas Chainsaw Massacre? Chad heeft het antwoord paraat: er is geen reden. Net zoals het leven zelf is gevuld met eindeloze nonsens. Rubber brengt een hommage aan deze nonsens, dat krachtige stijlmiddel, wat zowel onze levens als klassieke films beheerst. Hij kan nog uren zo doorgaan, zijn sullige assistent roept dat ze eens moeten beginnen.

Vervolgens wordt aan een groep toeristen verrekijkers uitgedeeld, waarmee ze naar de film kunnen kijken. Niet dat er ergens een scherm hangt waar Rubber op zal worden geprojecteerd, nee, de ontwikkelingen zullen gewoon in deze woestijn plaatsvinden. Dus… het is geen film? Nou ja, wíj kijken naar een film. Over een groep nieuwsgierigen die kijken naar de moordlustige avonturen van een autoband (de hommage) die voorwerpen en levende wezens kan laten exploderen.

Zo’n introductie, dat schept verwachtingen. Hoge verwachtingen. Bij mij in elk geval. Wat zal met die groep kijkers gebeuren? Wat voor invloed hebben zij op de film? Deze metabenadering is niet origineel, er kunnen wel erg leuke dingen mee worden gedaan. En, belangrijker nog, hoe gaat regisseur Quentin Dupieux met een autoband onze aandacht vasthouden? Ik verheug mij op een combinatie van bloederige horror en slapstick, een volledig over de top komische horrorfilm die nog iets zinnigs heeft te zeggen. Na een paar minuten bespeur ik het eerste grote probleem.

Het ironische commentaar is nooit grappig, de horror wordt nooit spannend.

Die scènes waarin de zogenaamde toeschouwers commentaar geven op de gebeurtenissen, is duidelijk bedoeld om de “geen reden” van Rubber op de hak te nemen. Alsof Dupieux zich heel goed bewust is van de idioterie en critici voor wil zijn. Maar door dit juist tot vervelends toe te herhalen, word ik ongewild geconfronteerd met het kunstmatige karakter van de film. Ik ben mij er steeds bewust van dat ik kijk naar fictie, naar iets wat eigenlijk geen bestaanreden heeft (want, “geen reden”). Dat wil ik helemaal niet. Waarom moet ik in godsnaam blijven kijken als er toch geen reden is voor Rubber?

Het tweede probleem is dat de innerlijke logica van Rubber niet klopt. Het publiek wordt vergiftigd om de verwikkelingen van Rubber een halt toe te roepen. Maar waarom is dit publiek dan eigenlijk uitgenodigd om te komen kijken? Als Chad uitlegt dat alles nep is, waarom is die autoband dan wel echt? Waarom eet Chads sullige assistent van de lunch, terwijl hij weet dat er dodelijke gevolgen aan kleven? Hoe zijn die mensen hier gekomen? Op uitnodiging? Is het een bestaand evenement?

Probleem nummer drie betreft de teleurstellende creatieve uitwerking. Exploderende hoofden, dat deed David Cronenberg ook al. En een naakte vrouw onder de douche bespieden? Hoe puberaal wil je het hebben? Dupieux laat her en der gave ideeën zien, zoals de scène waarin de autoband ziet hoe andere autobanden worden vernietigd. Kijk, daar is iets! Autobanden die in opstand komen, langs dorpen rollen en de dorpelingen massaal uitmoorden! De uitvoering hoeft niet superstrak en gelikt te zijn, maar kom, een moordende autoband smeekt toch om meer waanzin?

Rubber haalt zichzelf spijtig genoeg keihard onderuit.

Ik vond Mandibules, de laatste film van Dupieux, zo goed omdat het uitging van één grap die consequent werd uitgewerkt. Hoe onzinnig het allemaal ook werd, de innerlijke logica van die film klopte. Technisch gezien was die film evenmin perfect, er zat tenminste focus in. Rubber is zo onsamenhangend dat het als een leeglopende band inzakt. Toen ik de dvd eens in de winkel zag liggen, kreeg ik er het gevoel van een uit de hand gelopen studentenfilm bij. Dat gevoel is bij deze bevestigd.

Rubber haalt zichzelf spijtig genoeg keihard onderuit. Het ironische commentaar is nooit grappig, de horror wordt nooit spannend. Het is een briljant concept om een film te bouwen op “geen reden”. Maar waar Dupieux mee komt is in mijn ogen een diepe teleurstelling.

Regie: Quentin Dupieux. Met: Stephen Spinella en Roxane Mesquida