William Friedkin werd wereldberoemd dankzij The Exorcist in 1973. Maar twee jaar daarvoor maakte hij een film die net zo goed was: The French Connection, met in de hoofdrol Gene Hackman als de doorgewinterde agent “Popeye” Doyle. Met zijn partner Russo (Roy Schneider) komt hij op het spoor van heroïnehandel uit Frankrijk. Als een pitbull bijt hij zich in de zaak vast. De initiator van de handel, Alain Charnier (Fernando Rey), zal hoe dan ook achter de tralies verdwijnen. Fernando krijgt echter door dat de volhardende Popeye achter hem aanzit, waarop zich een loeispannend kat en muis spel ontspint.

Wat mij in eerste plek is bijgebleven is de sfeer. De smerige, rauwe sfeer. Friedkin maakt gebruik van de losse camera, wat uit de pols geschoten beelden van New York oplevert. Het licht is flets, alsof Friedkin niet de beschikking had tot professioneel belichtingsapparaatuur. Deze elementen verhogen het realisme van The French Connection, het gevoel dat dit eerder een documentaire is dan een keiharde misdaadfilm.

Die gruizigheid associeer ik ook met de videonasties (zie bijvoorbeeld The Driller Killer), wat compleet wordt gemaakt door de verontruste felle kleur van het nepbloed. Het oog allemaal rauw en ongepolijst. Dit is niet de gelikte actie uit Hollywoodfilms, het schuurt iets te veel tegen het ongemakkelijke aan. Het is iets te realistisch. Ik geloof het zo als The French Connection een cultreputatie ontwikkelde en alleen onder de toonbank van de videotheek te krijgen was.

Tot die tijd is The French Connection voor mij een ongeëvenaard robuuste thriller met een briljante Hackman.

The French Connection is beroemd geworden door zijn achtervolgingsscène tussen Popeye en handelaar Pierre Nicoli (Marcek Bozzuffi). Pierre probeert de agent van zich af te schudden en springt op de tram. Maar dan kent hij Popeye niet. Popeye laat zich niet afschudden. Hij neemt een auto in beslag, duwt het gaspedaal naar beneden en rijdt achter de tram aan. Intussen zoeft hij zigzaggend door het verkeer, ternauwernoord tegenliggers vermijdend. Friedkin schakelt behendig van perspectief en verliest nooit de snelheid van de scène, waardoor het continu in een hogedrukpan zit.

Alles voor die scène is in principe spanningsopbouw, alles erna is de ontlading. Wapens worden getrokken en kogels afgevuurd. Popeye zit met verbeten kop achter Alain aan. Zijn missie ontwikkelt zich tot obsessie waarmee hij zowel zichzelf als zijn collega’s in gevaar brengt. Maar Popeye wil van geen wijken weten. Dat kan hij niet. Dit is zijn werk, zijn plicht. Als hij niet de straten van New York schoonhoudt, wie dan wel?

The French Connection vindt zijn einde in een donkere, natte, verlaten soort van fabriekshal waar Alain zich schuil zou houden. Lukt het Popeye de kwelgeest in te rekenen? Of trekt hij direct zijn wapen als hij Alain ziet staan? Is hij nog wel in staat om rationeel te handelen, na alle misère die hij te verduren heeft gehad? Het is geen conclusie voor kijkers die keurige afrondingen uit Hollywood zijn gewend.

In 1975 verscheen nog een vervolg, opnieuw met Hackman als Popeye.

Hackman beleefde zijn succesrol met Popeye en mocht, geheel terecht overigens, het gouden beeldje in ontvangst nemen voor zijn spelprestatie. Alhoewel hij nooit hoog op mijn radar heeft gestaan als acteur, speelt hij hier een totaal andere rol dan in bijvoorbeeld The Conversation. Popeye is geen in zichzelf getrokken man die alles en iedereen wantrouwt. Hij is een racistische, zuipende agent met hart voor zijn vak. Hackman zou erg veel moeite hebben met de racistisch uitspraken, ik merk daar helemaal niets van.

In 1975 verscheen nog een vervolg, opnieuw met Hackman als Popeye. Friedkin heeft er niets mee te maken gehad (John Frankenheimer mocht regisseren), al heb ik gehoord dat het vervolg gerust naast het origineel kan staan. Ik heb dit vervolg nog niet gezien. Misschien doe ik dat nog eens. Tot die tijd is The French Connection voor mij een ongeëvenaard robuuste misdaadthriller met een briljante Hackman.

Regie: William Friedkin. Met: Gene Hackman en Roy Schneider