Diva wordt tegenwoordig beschouwd als cultklassieker, het duurde even voor hij die status had gekregen. Zeven jaar na zijn verschijning in 1981, schreef criticus Raphaël Bassan het essay The Neo-Baroque Directors: Beineix, Besson, Carax, from Diva to Le Grand Blue, waarop Diva erkend werd als de eerste film van de Cinema du Look stroming. Films waarbij het uiterlijk domineert ten opzichte van de inhoud. Dat mag. Maar als de inhoud bestaat uit snode intriges die een rommelige knoop vormen, kan ik de film niet echt voelen. Ik ervoer dat jaren geleden, toen ik Diva voor het eerst zag.
Gebaseerd op de roman van Daniel Odier gaat Diva over de stille postbode Jules (Frédéric Andréi). Hij is helemaal idolaat van operezangeres Cynthia Hawkins (Wilhelmenia Fernandez). Wanneer het kan bezoekt hij haar concerten om te kunnen verdrinken in die krachtige, magische stem. Zij weigert haar stem op te laten nemen voor verkoop, dus besluit Jules stiekem zelf een privé-opname te maken. Zo kan hij wanneer hij maar wil naar die betoverende stem luisteren.
Hij weet niet dat de opname goud waard is, noch dat de politie zich bezighoudt met een zaak over een vermeend prostitutienetwerk. Op een dag raakt het bandje met Cynthia’s stem verwisseld met de opname van een getuige van dat onderzoek. Zo is Jules ongewild het doelwit van zowel de politie als van de onderwereld en weet hij van gekkigheid niet meer wat er allemaal gebeurt.
Net als de stille postbode raakte ik destijds het overzicht van de plot kwijt, begreep ik op den duur niet meer waar ik naar zat te kijken. Als gevolg kon ik de handelingen van de personages niet meer duiden. Wie verraadt wie, welke gast is te vertrouwen? Laat maar gaan, dacht ik op den duur. Toen ik zag dat Diva op Netflix is gezet vroeg ik vroeg mij af of ik de eerste film uit de Cinema du Look beter kon waarderen.
Je zou met zulke prachtige plaatjes bijna vergeten dat er een verhaal wordt verteld.
Ik kan beamen dat ik meer oog heb voor de prachtig gefilmde scènes. Zo bezoekt Jules kunstenaarstype Serge Gorodish (Richard Bohringer), die een vreemde aquarium in zijn studio heeft staan. Als ik het tenminste een aquarium kan noemen. Eigenlijk is het een grote, lange bak met water dat langzaam van links naar rechts balanceert. Beineix zorgt ervoor dat de lens het blauwe water goed opneemt. Het is prachtig om te zien hoe dat water traag heen en weer golft.
De debuterende regisseur laat zijn personages ook op opvallende locaties spelen. Zie de scène waarin Serge onder een luchtrooster onderhandelt voor het bandje. Het licht valt tussen de spijlen van het luchtrooster door zodat er lange, dunne schaduwen ontstaan. Ook dit heeft een mooi effect. Hypnotiserend bijna. Het is zo’n opvallende achtergrond dat het hoe dan ook prikkelt. Waarom zou Beineix hiervoor gekozen hebben?
Ik ervaar het nog steeds als een flinke klus om er een begrijpelijk verhaal uit te krijgen.
Met zulke prachtige plaatjes zou je bijna vergeten dat er een verhaal wordt verteld. En als dat verhaal ter sprake komt, benadert Beineix de netelige intriges met lichte tred. Personages vermelden nagenoeg terloops, tussen neus en lippen door, wat er aan de hand is. Ik zou de sfeer bijna speels willen noemen, alsof Beineix het filmen als een experimenteel schilderij zag.
Die lichte toon wordt versterkt door Andréi, omdat hij zijn rol van geobsedeerde en stalkende postbode ingehouden speelt. Hij laat weinig emoties zien. Dat hij van hot naar her rent om uit de klauwen van boosdoeners te blijven, associeer ik eerder met een artistieke klucht dan met een serieuze thriller. En dat voor een film over prostitutie en seksuele chantage.
Ik ervaar het nog steeds als een flinke klus om er een begrijpelijk verhaal uit te krijgen. Daartegenover staan weer de eigenzinnige beelden die zich niet zo snel laten vergeten. Vind ik hem beter dan toen ik hem voor het eerst zag? Ik denk het wel. Maar niet zoveel beter. Het verhaal van Diva zit zo goed verstopt achter de visuele pracht dat ik het irritant vind. Het is fijn dat Beineix zich zo kon uitleven met mooie beelden, net als jaren geleden kan ik er niet echt van genieten. Ik blijf achter met dubbele gevoelens.
Regie: Jean-Jacques Beineix. Met: Frédéric Andréi en Wilhelmenia Fernandez