Ik kende Oliver Sacks als uitstekende schrijver die opmerkelijk neurologische afwijkingen beschreef in boeken als The Man Who Mistook His Wife for a Hat en Musicofolia: Tales of Music and the Brain. Ook zag ik hem een keer op tv patiënten bezoeken. Maar wie hij verder was wist ik niet. Eerlijk gezegd interesseerde mij dat niet zo. Vandaar dat de documentaire Oliver Sacks: His Own Life mij niet zo aantrok. Het kwam simpelweg tijd technisch goed uit dat ik evengoed besloot deze film te gaan kijken. Sacks, een charismatische tachtiger, heeft kanker en is zo goed als opgegeven.

In zijn kantoor omringd hij zich met een cameraploeg en zijn dierbaren, met als doel zijn leven te beschouwen. De schrijvende neuroloog vertelt dat hij werd geboren in een Joodse familie. Al vroeg was het pad van arts voor hem uitgestippeld. Volgens vrienden en andere artsen zat de wetenschap Sacks in het bloed. Hij was van nature nieuwsgierig en geobsedeerd door getallen en de menselijke anatomie.

Maar Sacks had ook een andere kant. Nadat hij tegenover zijn vader toegaf op jongens te vallen, kreeg ook zijn moeder dit nieuws te horen. Met als gevolg dat hun zeer hechte relatie onherstelbaar stuk werd geslagen. Dat deed Sacks pijn. Het hielp evenmin dat op homoseksualiteit een gruwelijk groot taboe rustte. Sacks probeert de resulterende onzekerheid te verbloemen door zich te storten op gewichtheffen. Hij wordt zo breed en sterk als een beer, de demonen weigeren hem met rust te laten.

In de wetenschappelijke wereld is hij een arts met onconventionele methodes. Waren cijfers en statistieken de geaccepteerde instrumenten waarmee het werk moest worden uitgevoerd, Sacks wilde naar de mens kijken. De persoon die leed aan zijn of haar aandoening. Hij nam de tijd de patiënt te leren kennen, probeerde zich in diens kop te verplaatsen, toonde empathie. Hij boekte zijn eerste succes toen hij patiënten van de beruchte slaapziekte uit hun catatonische staat wist te wekken.

Oliver Sacks: His Own World is een prachtige documentaire over een innemende, charismatische man die nog niet klaar was met leven.

De definitieve erkenning van Sacks’ vakmanschap volgt veel later. Net als dat het lang duurt voor hij eindelijk zijn grote liefde ontmoet. Een paar jaar later volgt bitter genoeg dus die fatale diagnose. Oliver Sacks: His Own Life maakt zo een cirkel en sluit met een prachtig, emotioneel slot. Sacks, die zich tot dan toe een positieve pragmatist heeft getoond, is stil van de tranen die stilletjes worden gehuild.

Er zijn natuurlijk veel meer documentaires die zo’n tragisch verhaal vertellen. Maar Oliver Sacks: His Own Life zet Sacks zelf in als de verteller, zodat deze titel heel hoog boven het gemiddelde uitsteekt. Sacks is een meesterverteller die met de juiste details en woorden het publiek meeneemt in zijn autobiografie. Sacks doorstond vele beproevingen, ging vaak op zijn smoel. Hij zette dan zijn kaken op elkaar, klopte het stof van zich af en ging weer door. Hij was een warme man, bescheiden, doelgericht, zeer begaan met zijn patiënten.

Ik had werkelijk geen idee wat ik kon verwachten van dit bioscoopbezoek. De gok pakte mooi uit. Oliver Sacks: His Own Life is een prachtige documentaire over een innemende, charismatische man die nog lang niet klaar was met leven.

Regie: Ric Burns. Met: Oliver Sacks