In 1995 speelde zich in Srebrenica een dramatische geschiedenis af. Het land ging lang gebukt onder oorlog, duizenden Bosnische moslims wilden vluchten van de wreedheden. Op de basis van de VN dacht iedereen veilig te zijn, helaas werd het Nederlandse leger misleid door generaal Ratko Mladic. Hij beloofde alle onschuldige burgers op bussen te zetten. De vrouwen werden inderdaad weggereden. De mannen wachtten een triester lot. Regisseuse Jasmila Zbanic reconstrueert het drama met Quo Vadis, Aida?, waarbij zij de ontwikkelingen tot op de voet nauwkeurig volgt.
Hoofdpersoon Aida (prachtrol van Jasna Djuricic) staat tussen het Nederlandse en Bosnische leger om te tolken. Dit betekent dat zij met twee spanningsvelden te maken heeft. In de eerste scène probeert kolonel Karremans (een onherkenbare Johan Heldenbergh) duidelijk te maken dat de VN de situatie in het oorlogsgebied streng in de gaten houdt. Dit wordt met het nodige cynisme onthaald. Aida moet haar zenuwen de baas blijven en de woorden van beide kampen vertalen.
De Nederlanders zeggen hun best te doen en weigeren toe te geven dat deze klus hen boven het hoofd groeit. Majoor Franken (Raymond Thiry) heeft nog een stevige, autoritaire uitstraling, Karremans verliest grip op de situatie. Als hij tegenover Mladic zit (fenomenaal gespeeld door Boris Isakovic) wordt hij eerst straal genegeerd. Pas als de megalomane generaal een babbeltje heeft gemaakt, legt hij de eisen op tafel. Karremans, zichtbaar opgelucht dat er eindelijk schot in de zaak komt, voegt zich meteen (al dan niet onbewust) in de rol van marionet.
Intussen probeert Aida wanhopig haar kroost bij elkaar houden. Met heel veel doorzettingsvermogen weet zij manlief en haar twee zonen de basis binnen te krijgen. Binnen is het al tjokvol (zonder sanitaire voorzieningen) buiten wacht nog een mensenzee af op veiligheid. Dat beeld, van al die vluchtelingen in de brandende zon, maakte in de bioscoop best wel indruk. Hoe afschuwelijk moet het zijn geweest om in die massa te moeten zitten. Zonder zekerheden, huis of wat dan ook.
Quo Vadis, Aida? is zo dramatisch dat het soms pijn doet om naar te kijken.
Als het Bosnisch-Servische leger de zogenaamd veilige basis binnenkomt, wordt opnieuw duidelijk wie aan de touwtjes trekt. Franken wil nog tegengas geven. Maar ja, dan riskeert hij de levens van iedereen die binnenzit. Aida voelt nattigheid en ontpopt zich tot leeuwin die er alles aan doet om haar gezin te redden.. De spanning van Quo Vadis, Aida? komt zo in een stroomversnelling. Wat is Mladic van plan met die bussen? Wat gaat er precies gebeuren?
Quo Vadis, Aida? is zo dramatisch dat het soms pijn doet doet om naar te kijken. De overlevingsstrijd van Aida, de machteloosheid van de Nederlanders… Alhoewel er zeker dingen zijn die in mijn ogen anders hadden gekund, blijft de film nadien nog lang naspoken. Dat wil echt wel wat zeggen. Net als de gelaten stilte die de bioscoopzaal vulde toen de eindtitels verschenen.
Wat betreft de titel, omdat ik nooit Latijns heb gehad, wilde ik toch even opzoeken wat “Quo vadis, Aida?” betekent. “Waarheen gaat gij, Aida”? Ik heb er niet helemaal zeker van hoe dit te interpreteren. Maar ik heb het sterke vermoeden dat dit veel te maken heeft met het einde.
Regie: Jasmila Zbanic. Met: Jasna Djuricic en Johan Heldenbergh