Regisseur Richard Stanley had in de jaren negentig naam gemaakt als veelbelovend horrorregisseur. Toen hij zijn studiofilm mocht maken, wist hij meteen wat hij wilde: een verfilming van The Island of Dr. Moreau. Stanley koesterde een liefkozende obsessie voor dit door H.G. Wells geschreven boek. Hij zag er een connectie in met Heart of Darkness van Joseph Conrad, en had zijn eigen visie over de filmversie. De intrigerende documentaire Lost Soul: The Doomed Journey of Richard Stanley’s Island of Dr. Moreau toont door middel van schetsen en illustraties hoe de film eruit had moeten zien.
Het moest een duistere, sexuele adaptatie van het verhaal van Moreau (Marlon Brando) worden, die op een eiland experimenten uitvoert om het perfecte mensenras te bouwen. Schipbreukeling Douglas (David Thewlis) komt terecht op het eiland en wordt verliefd op Moreaus dochter Aissa (Fairuza Balk). Hij is allerminst gecharmeerd van Moreaus visie en wil zo snel mogelijk vertrekken. Montgomery (Val Kilmer), een soort rechterhand van Moreau, wil dat Douglas blijft.
Filmen verliep allerminst soepel. De casting moest op het laatste moment compleet worden omgegooid, Kilmer gedroeg zich als arrogante pestkop, Brando kon het werkelijk geen zak schelen waar de film over ging. Toen Balk vroeg of ze aan hun personages konden werken, wuifde hij het verzoek weg. “Lieve schat, ik word betaalt, jij wordt betaalt, jij bent beeldschoon, het komt allemaal wel goed.” Omdat Stanley botste met de producenten werd hij zonder pardon aan de kant geschoven voor filmveteraan John Frankenheimer. Ook hij kon geen orde scheppen in de escalerende waanzin.
Naar het schijn gedroeg Frankenheimer zich in het begin nog vriendelijk, na een paar dagen schreeuwde hij orders en schold iedereen de huid vol. Naar verluid had hij een hardgrondige hekel aan Kilmer, en behandelde hij Brando juist met alle eerbied. Dat kon Brando weinig schelen. In The Island of Dr. Moreau levert hij een werkelijk wanstalige prestatie af.
The Island of Dr. Moreau ging evengoed de geschiedenis in als een van de slechtste films ooit.
Hij doet geen enkele moeite om ook maar een beetje te acteren, gaat gewoon zijn eigen gang. Als hij voor het eerst in beeld verschijnt, zit de meesteracteur onder de witte schmink. Want Moreau, zo besloot hij, kan niet tegen de zon. Omdat hij vriendschap sloot met de piepkleine Nelson de la Rose, eiste Brando dat de kleine kerel meer schermtijd zou krijgen. Zie hoe hij en de la Rosa in spuuglelijke groene gewaden aan tafel zitten. Of piano spelen.
De roman van H.G. Wells is een aardedonkere vertelleing, leidend naar een apocalyptische climax. Deze film heeft wel duistere momenten, het is nooit spannend. Of begrijpelijk. Waarom draagt Brando een ijsemmer op zijn hoofd? Hoe zit het met Faissa en de rest van de mutanten op het eiland? Wat is de exacte reden dat Motgomery op het eind helemaal doordraait? De makeupafdeling heeft er alles aan gedaan de monsters geloofwaardig te maken, zonder samenhangend script is het allemaal vrij stupide.
Stanley’s ontslag heeft niet zo lang geduurd. Hij kwam stiekem terug als figurant om zo toch nog bij zijn geliefde project betrokken te blijven. Of dat zijn beste zet is geweest, weet ik niet. The Island of Dr. Moreau ging evengoed de geschiedenis in als een van de slechtste films ooit. Het duurde twintig jaar voor Stanley zich revancheerde met het verbluffende en benevelde Color Out of Space.
Regie: Richard Stanley. Met: David Thewlis en Marlon Brando