Volgens Jean-Luc Godard heeft een film alleen een vrouw en pistool nodig. Nomadland geeft een eigenzinnige draai aan zijn adagium: in deze film gaat het om een vrouw en haar busje. De vrouw heet Fern en wordt gespeeld door Frances McDormand. Nadat de economische malaise haar geboortedorp verzwolg, besloot zij om te proeven van het vrije leven. Met haar busje doorkruist zij heel Amerika en ontmoet onderweg andere moderne “nomaden”. Chloé Zhao, die in 2017 het wonderschone The Rider maakte, regisseert Nomadland als een dramatische documentaire.
Bijna iedereen die op de set rondloopt (voor zover van een “set” gesproken kan worden) speelt min of meer zichzelf. Zo is er bijvoorbeeld Bob Wells, de kapitein van de nomadengroep. Swankie wordt een goede vriendin van Fern en staat haar bij met adviezen. En dan lopen er nog genoeg bijpersonages rond. Prachtig hoe al die rondzwervende karakters bij elkaar komen en met hun in de woestijn verzamelde woonbussen kortstondig een hechte woongemeenschap vormen. Het is net de hedendaagse versie van het rondtrekkende zigeunergezelschap. Onder dat romantische oppervlak sluimert tragiek.
Beetje bij beetje pelt Zhao de glimlagen weg en laat zij hardnekkige littekens tevoorschijn komen. Fern blijkt al van jongs af aan een rusteloze ziel. Slapen in een vaste woning is veel te onwennig. Daarbij is zij haar man verloren. Met het reizen probeert ze zijn geest levend te houden. Bob vertelt in een hartverscheurende monoloog hoe zijn zoon zelfmoord pleegde en de herinnering daaraan hem nog dagelijks achtervolgt. Fern ontmoet ook Dave (David Strathairn), die erover nadenkt om zijn busje in de garage te zetten. Swankie wordt langzaam opgevroten door kanker en wil haar laatste dagen vrij besteden.
Met slechts een vrouw en een busje heeft Zhao een pure, doorleefde film gemaakt.
Zhao laat het drama nooit de overhand voeren. Liever observeert zij hoe de personages zichzelf zo goed mogelijk redden. Denk aan sanitair, onderhoud van het busje, het verkrijgen van water en stroom, en meer van dat soort pragmatische zaken. Met een oogopslag en de manier van handelen wordt verduidelijkt dat er iets wringt. Soms wordt de reden van het schuren expliciet gemaakt, soms mag de kijker dat zelf invullen. Er gebeurt niet bijster veel in Nomadland, zo ontstaat wel een onderhuidse spanning.
Met haar natuurlijke acteerstijl kan McDormand zonder problemen opgaan in de nomadengroep. Als het nodig is leunt de actrice op haar attente, vriendelijke uitstraling om de aandacht te trekken. Zij heeft geen maniertjes of grootse gebaren nodig. Deze sobere manier van spelen gaat perfect samen met het realisme van Nomadland. Met slechts een vrouw en een busje heeft Zhao een pure, doorleefde film gemaakt. Met minimale middelen zoveel oproepen is onvoorstelbaar knap. Wat mij betreft is dit de mooiste film van het jaar tot nu toe.
Regie: Chloé Zhao. Met: Frances McDordmand en David Strathairn