Graduation begint met een steen die door het raam van Romeo Aldea (Adrian Titieni) wordt gegooid. Alsof regisseur Cristian Mungiu zo wil symboliseren dat Romeo, zijn vrouw Magda (Lia Bugnar) en dochter Eliza (Maria Dragus) de nodige problemen kunnen verwachten. Problemen die de loop van de film bepalen en het gezin ontwrichten. Kern van het verhaal is het naderende eindexamen van Eliza. Romeo wil absoluut dat zijn dochter dit examen haalt, zodat zij ergens in Engeland door kan studeren. Die plannen lopen een flinke knauw op als Eliza ternauwernood een aanranding overleeft.
De seksuele aanval is niet zonder psychologische gevolgen, Romeo wil hier niets van weten. Eliza gaat dat eindexamen maken. En halen. Het komt op mij over als geforceerd drama, Mungiu weet het redelijk geloofwaardig te maken. Romeo maakt deel uit van een generatie Romanen die hun levenssituatie wilden verbeteren. Omdat die verbetering er nooit is gekomen, zal de volgende generatie het waar moeten maken. Eliza is het gezicht van die generatie. Zij moet de torenhoge druk opvangen en alle verwachtingen inlossen. Romeo ziet zich genoodzaakt haar te “helpen” als de resultaten van het meerdaagse eindexamen tegenvallen. Hij stapt zelfs, als het moet, over zijn principes. Het levert behoorlijk wat spanningen op.
Ik weet zeker dat Mungiu met Graduation een doorleefd drama had kunnen afleveren, in mijn ogen is de uitwerking nogal vlak. Ik heb niets tegen lange, statische shots, of het ontbreken van filmmuziek. Maar Graduation staat pertinent in één stand wat betreft snelheid. Het kabbelt door terwijl de personages slaapverwekkende dialogen met elkaar uitwisselen. Misschien dat Mungiu met de vele uitwijdingen en terzijdes het naturalistische karakter van Graduation wilde benadrukken. Voor mij werkte het niet. Ik had eerder het gevoel naar een droog essay te kijken dan naar een meeslepend verhaal.
Het kabbelt door terwijl de personages slaapverwekkende dialogen met elkaar uitwisselen.
En dat gedoe met het eindexamen, hoeveel het ook betekent voor de personages, blijft voor mij toch problematisch. Kan Eliza die eindexamens niet een andere keer inhalen? Als zij echt zo’n goede student is, moet voor haar toch een uitzondering kunnen worden gemaakt? Of heb ik iets gemist? Ik geloof graag dat Romeo zijn dochter andere kansen wil bieden, een andere plotinsteek had wellicht beter gewerkt.
Het allerergste vind ik het slot. Met slechts een paar zinnen schopt Eliza Romeo’s missie helemaal onderuit. Is alles voor niets geweest? Heb ik verdorie ruim twee uur lang voor niets zitten kijken? Het kan ironisch bedoeld zijn, ik vind zoiets helemaal niet passen bij de toon van Graduation. Het is nogal onbevredigend. Net als dat Mungiu voor zich houdt wie die steen door het raam heeft gegooid.
Regie: Cristian Mungiu. Met: Adrian Titieni en Maria Dragus