Net voor het nieuwe millennium begon kwam regisseur Erik Skjoldbjaerg met de opvallende thriller Insomnia. De zweedse detective Jonas Engström, gespeeld door Stellan Skarsgärd, moet naar een Noors dorpje afreizen om de moord op een tienermeisje op te lossen. Eenmaal daar krijgt hij te maken met de immer schijnende zon, wat hem berooft hem van de nodige uren slaap. Bij de achtervolging op de moordenaar let hij niet goed op en schiet per abuis zijn partner neer. Niemand weet af van deze gruwelijke fout. Behalve dan Jon Holt (Bjorn Floberg), de moordenaar. Mocht dit gegeven bekend voorkomen, Christopher Nolan regisseerde in 2002 de remake.
Ik vond dat best een mooie thriller en was nieuwsgierig naar het origineel. Altijd leuk om de versies te vergelijken, te oordelen welke de betere is. In negen van van de tien gevallen is dat het origineel. Maar nu wil ik toch mijn voorkeur uitspreken voor de Amerikaanse versie.
Skjoldbjaerg weet, net als Nolan, een vervreemdende sfeer op te roepen. Nolan doet dit met muziek en de zichtbare aftakeling van Al Pacino in de rol van Will Dormer, Skjoldbjaerg legt de nadruk op overbelichting om zo de helleschijn van de zon te verbeelden. Dit geeft het beeld iets vuizigs, onverzorgds. Anders dan bij het meer gepolijste camerawerk van de remake, dringt er een vieze smaak door in het origineel. Maar Nolan heeft de personages dan weer beter uitgewerkt.Nolans versie is gelikter, maar daar waar Jonas afkeer oproept, heeft Will nog de sympathie.
Jonas’ handelingen roepen namelijk vraagtekens op. Net als in de remake zit hij met de vriendin van het slachtoffer, Froya (Marianne O. Ulrichsen) in de auto, om zo informatie te krijgen. Anders dan in de remake legt Jonas zijn hand op Froyas knie en komt hij gevaarlijk dicht bij de intieme delen. Staat dit voor eventuele onderdrukte seksuele frustraties? Want later vonkt het ook tussen hem en de receptioniste van het hotel waar hij slaapt. Jon heeft bovendien een minder aanwezige bijdrage. In de remake speelt Robin Williams de rol van moordenaar en hij krijgt meer schermtijd. De acteur wist een onvoorspelbare gek te portretteren, Floberg doet meer denken aan een vies mannetje. Al heeft hij gezien wat Jonas deed, er is geen moment dat hij hem expliciet chanteert. Jonas vult dat zelf in en gaat heel erg ver om zijn sporen te wissen.
Ik kan de vergelijking tussen de versie uit 1997 en 2002 als volgt samenvatten: het origineel is sferisch onwerkelijker, de remake heeft alles strakgetrokken en opgepoetst. Nolans versie is gelikter, maar daar waar Jonas afkeer oproept, heeft Will nog de sympathie. Daarom gaat mijn voorkeur toch uit naar de remake.
Erik Skjoldbjaerg/Stellan Skarsgärd en Bjorn Floberg