Ik ben nog nooit in het Marionetten Theater in Amsterdam geweest. Vanavond moest ik wel, omdat ik hier mijn tweede film voor het Granate Festival zou kijken: Het afwezige land. Toen ik het theater binnenliep, dacht ik direct aan het Torpedotheater. Ook hier hangt een intieme theatersfeer, inclusief rode gordijnen bij de ingang. Het verschil is dat het Marionetten Theater flink groter is. Maar goed, ik was hier voor die documentaire. Het is geregisseerd door John Albert Jansen en gaat over de Syrische dichter Adonis. Ik moet eerlijk bekennen dat ik zijn naam voor het eerst hoorde. Terwijl hij wel degelijk een belangrijk figuur is in de Syrische cultuur.
In de eerste scène – waar Jansen regelmatig naar terugkeert – komt Adonis bijeen met een groep muzikanten, begeleid door een zanger. De muzikanten verweven stevige, stuiterende ritmes met prachtige melodieën, de zanger zingt met doorleefde stem de dichtregels van Adonis. Dit is nou een mooie opener.
In Het afwezige land behandelt Jansen Adonis’ leven, een stuk Arabische geschiedenis en Adonis’ poëzie. Hoewel de ondertiteling in het engels is, komen de woorden, beelden en het ritme van Adonis’ werk wonderwel goed tot leven. Hij vertelt intussen hoe hij opgroeide in armoede, les kreeg van een Sheik en pas op zijn dertiende naar school ging. Hij komt in aanraking met poëzie, gaat zelf ook dichten. Hij is stellig overtuigd van leven in vrijheid. Vrijheid van kunst, geweten, keuze, religie, en is niet te beroerd om die mening hardop te verkondigen. De autoriteiten zijn niet blij met deze uiting van rebellie en gooien hem achter de tralies. Jansen zet de documentaire soms, bij wijze van spreken, op pauze, en laat Adonis dan voordragen.Ik mocht dan onbekend zijn met Adonis, deze documentaire moedigt mij zéker aan zijn werk eens te lezen.
Het is verrassend hoe soepel Jansen schakelt tussen de verschillende lijnen in Het afwezige land. Zonder dat het ook maar één moment gekunsteld overkomt, vormen de onderwerpen één organisch geheel. Ik leer wat over de politiek geladen geschiedenis van Syrië en maak kennis met een man die warmte en goedheid uitstraalt. Hij is iemand die vindt dat dichten en politiek gescheiden moet blijven. Maar hij is echt niet van plan zijn mening over politiek en cultuur voor zich te houden. Het is een prestatie ik dat Jansen in nog geen uur diepgang en ontroering weet te bereiken. In één scène dreigt er emo-tv te ontstaan, de regisseur snijdt op dat moment gelukkig weg.
Ik mocht dan onbekend zijn met Adonis, deze documentaire moedigt mij zéker aan zijn werk eens te lezen. Mocht je de kans krijgen om Het afwezige land te zien, het is absoluut de moeite waard.
Helaas geen trailer. Mocht je nieuwsgierig zijn, Het afwezige land draait vrijdag 13/3/2020 bij OBA Oosterdok.