Ik zou kunnen zweren dat Midnight Express was geregisseerd door Oliver Stone. Wat blijkt: hij schreef het script en Alan Parker (Angel Heart) zat in de regisseursstoel. Ook goed. Het gaat om de goedgelovige Amerikaanse student Billy Hayes die vanuit Turkije drugs naar zijn thuisland wil smokkelen. Hij wordt betrapt bij de controle en in de Turkse gevangenis gegooid, waar hij te maken krijgt met pittige omstandigheden. De gevangenen worden gemarteld, veroorzaken opstootjes en doen hun best hun verstand te bewaren. Hijzelf probeert zich wanhopig staande te houden te midden van het (psychologische) geweld.
Hij raakt bevriend met twee andere Amerikaanse gevangenen, die zo hun eigen plannen hebben om vrij te komen. De ontsnappingspoging mislukt en Billy beland in de meest duistere denkbare plek die de gevangenis te bieden heeft: bij de gekken.
Al is de regie in handen van Parker, aan alles is te merken dat het verhaal uit Stones schrijfkoker komt. We krijgen heus wel te weten wie Billy is. Zijn vader komt regelmatig op bezoek, hij heeft een vriendin, een broer en een zus. Die bijpersonages krijgen echter nauwelijks ruimte in het verhaal. Ze zijn slechts bedoeld om ons een vaag beeld te geven van Billy’s achtergrond. Het is veel belangrijker om te weten wat voor ontberingen hij moet doorstaan. De bewaarders hebben er totaal geen moeite mee de gevangenen stokslagen te geven tegen hun voetzolen, ze ondersteboven op te hangen en ze zelfs aan seksueel geweld te onderwerpen.[epq-quote align=”align-left”]Als wij, het publiek, maar meekrijgen dat de Turkse gevangenis de hel is.[/epq-quote]
Brad Davis is zo dapper om gestalte te geven aan Billy en de vernederingen te ondergaan. Het is ook echt heftig wat er allemaal gebeurt. Toch moet ik eerlijk zeggen dat het niet helemaal weet binnen te komen. Billy heeft niet echt een goede reden voor de drugssmokkel (waarom doe je het dan in godsnaam?) en zijn gevangeniskompanen komen ook niet goed uit de verf. Randy Quaid en John Hurt doen hun best hun personages gedenkwaardig te maken, ze blijven markante types zonder veel inhoud. Hun uitbraakplannen zijn ook nou niet bewonderigenswaardig te noemen. Eerder dom.
Maar wat ik pas écht erg vind, is het einde. (SPOILERALERT) Er wordt nog vermeld dat dit gebaseerd is op een waargebeurd verhaal. Echter, is Billy destijds ook gewoon weggelopen, vermomd als bewaker? Hoe achterlijk is de beveiliging daar dan? En waarom wordt uitgebreid de tijd genomen voor Billy’s ellende, en wordt de nasleep weggemoffeld in een schandalige epiloog? Hoe is het verder met hem afgelopen? Ach, zulke zaken zijn voor Stone van minder belang. Als wij, het publiek, maar meekrijgen dat de Turkse gevangenis de hel is. Ik denk alleen dat wij dat al konden bedenken.
Alan Parker/Brad Davis en John Hurt