Ik weet nog dat Stille Nacht in 2004 stilletjes de aandacht trok. Het gaat om een serieverkrachter die een Utrechtse campus onveilig maakt, en een vriendinnengroep die het heft zelf in handen neemt. Ik had hem graag willen zien, het onderwerp sprak mij niet zo aan. Alweer vijftien jaar later besloot ik het er toch op te wagen. En daar ben ik erg blij mee. Stille Nacht opent met een studente die bruut van haar fiets wordt getrokken, om vervolgens op gruwelijke wijze verkracht te worden. De hele campus verkeert in angst na deze misdaad. Maar de politie stuit op dode sporen. En het bestuur komt niet verder dan pendelbusjes.
Probeer maar eens een dagelijkse aanvoer van vijfhonderd studentes te vervoeren met drie pendelbusjes. Een vriendinnengroepje, bestaande uit Josien Schippers, Emma Machielsen, Marieke Kopermode, Laura Fischer en Bonnie Javoer, weten genoeg. Zij moeten zelf iets ondernemen, anders gebeurt er helemaal niets. Wie is de verkrachter? En wat doen ze als ze hem hebben gevonden?
Regisseuse Ineke Houtman had met dit gegeven Stille Nacht kunnen uitwerken als conventionele who dunnit. Maar ze is meer van plan. Ineens ziet iedere kerel eruit als een zedendelinquent. Dat klinkt op het eerste gezicht overdreven en zwart-wit (als in “alle mannen zijn viespeuken”), maar laten we niet vergeten dat Stille Nacht verteld wordt vanuit vijf jonge vrouwen. De mannen hoeven zich nergens zorgen over te maken. De vrouwen daarentegen kunnen niet meer normaal het bos in, waar de verkrachtingen plaatsvonden. Een onschuldige flirt, een praatje over seks, of naar vrouwen verwijzen als “kipp0tjese” krijgt zo een heel andere lading.[epq-quote align=”align-left”]Maar deze titel komt uit 2004, en ik moest regematig denken aan #MeToo.[/epq-quote]
Stille Nacht laat zo zien hoe de maatschappij nou eigenlijk kijkt naar seks en vrouwen. Voor de man is seks gewoon een daad, om tot de bevrediging te komen. Hoezo zou je ineens geen zin meer hebben? Hoezo moet de sfeer daarvoor goed zijn? En er is toch helemaal niets mis met alleen kijken? Het is niets nieuws, een behoorlijk open deur zelfs. Maar deze titel komt uit 2004, en ik moest regematig denken aan #MeToo. En dan is er plotseling het besef dat er in de afgelopen vijftien jaar niet zoveel is veranderd. Vrij weinig, eigenlijk.
Naast de maatschappelijke kritiek is Stille Nacht ook een inhoudelijk sterke thriller. Strak verteld en geregisseerd, met geloofwaardige personages en sterk acteerwerk. De twist op het eind is mooi gevonden, al is de “ontmaskering” van de verkrachter wel wat flauwtjes. Houtman zoomt in op potentiële kandidaten en het publiek mag dan raden wie het is. Dat had sterker gekund.
Ineke Houtman/Liesbeth Kamerling en Victoria Koblenko