Jaren geleden, nog voor ik voor FilmBekeken schreef, keek ik nog met mijn ouders naar films. Er zaten een hoop hoogte- en dieptepunten tussen, waaronder de beklemmende mindfuck Cube. Regisseur Vincenzo Natali bedacht een verhaal over vijf personages die wakker worden in een buitenproportionele grote kubus. Niemand heeft enig idee waarom ze hier zitten. Of wat de eigenlijke functie van de kubus is. Ze komen er wel snel achter dat de kamers vallen kunnen bevatten. Zuur wat in het gezicht wordt gespoten, speren die uit de muren komen, dat soort werk. Natuurlijk wil iedereen weg. De vraag is alleen: hoe?

Cube valt op door de wijze waarop Natali de enigmatische kubus vormgeeft. Het is een sarcofaag met een bovenaardse uitstraling, als een object dat door iets anders dan mensen is gemaakt. De personages hebben elk hun eigen theorieën, maar wat nu als de kubus slechts een mislukt, vergeten project is? En dat de makers hun flop willen verdoezelen door er dan maar mensen in te gooien, om de kubus zo noodgedwongen van betekenis te voorzien?

Nihilistischer kan het bijna niet. Geen wonder dat de opgefokte agent Quentin en de paranoïde arts Holloway blijven volharden in hun complotten. Immers, als de kubus een nutteloos moordproject is, welk doel dient hun aanwezigheid dan? Dan is het totale willekeur dat ze hier terecht zijn gekomen. Het is een besef waar de sfeer niet beter van wordt. Dit komt tot uiting in theatraal acteerwerk (Maurice Dean Wints ogen ploppen bijna uit zijn kassen) en verbale steekpartijen, waarmee de zwaktes van dit regiedebuut naar voren komen.

Alleen al daarom staat Cube nog steeds hoog in mijn waardering.

Het wil evenmin helpen dat de personages zijn voorzien van clichématige kenmerken (de doemdenker, de knappe kop, de heethoofd…) en niet echt sympathiek overkomen. Ze vliegen elkaar vanaf het begin in de haren, en stoten eerder af dan dat ze meelij opwekken. Ondanks deze minpunten is Cube welzeker geslaagd te noemen. Het is een beklemmende, bij vlagen zelfs surrealistisch of psychedelisch ervaring. Alleen al daarom staat Cube nog steeds hoog in mijn waardering.

Het is in mijn ogen een cultklassieker. Een bescheiden, gemankeerd horrormeesterwerkje. Natali werkt zo goed mogelijk met de zichzelf opgelegde beperkingen, en weet een nachtmerrieachtige sfeer op te roepen met donker-filosofische ondertonen. Hij wist in ieder geval zijn budget terug te krijgen. De critici waren ook best enthousiast. Er wordt nog gefluisterd over een remake, ik ben benieuwd of dat echt zal gebeuren.