Ik hou van films die de meningen verdelen. Instinct, het regiedebuut van Halina Reijn, kon rekenen op lof en aarzels. Centraal staan Carice van Houten en Marwan Kenzari. Zij speelt de rol van Nicoline, een therapeut in een Tbs-kliniek. Hij is Idris, een patiënt in die Tbs-kliniek. Uiteraard komen zij tegenover elkaar te staan. Of beter gezegd, te zitten. De één probeert door te dringen in een zieke geest, de ander probeert zich af te sluiten. Nicoline is trots op haar professionalisme, maar kan niet voorkomen dat Idris een hypnotiserende werking op haar heeft. Ze probeert, zonder veel succes, haar gevoelens te negeren.

Zij beleeft ook een one-night stand met een collega, wat weer kwaad bloed bij Idris zet. Zo weet Reijn een broeierige spanning op te roepen. Door ook zijpaadjes in te slaan die duidelijk een meer symbolische waarde hebben, weet Instinct een ondefinieerbaar sfeertje op te roepen. Wat betekent in godsnaam die terriër? Wat voor merkwaardige relatie heeft Nicoline met haar moeder?

Nicoline is een hermetisch, moeilijk, complex personage. Omdat Reijn consequent haar perspectief aanhoudt, wordt ook Instinct ongrijpbaar. Het is een aanpak die mij makkelijk op de zenuwen kan werken. Het is lastig om er geen pretentieus navelstaren van te maken. Gelukkig gebeurt dat ook niet. Vooral dat gespannen spel tussen van Houten en Kenzari houdt de spanning hoog. Ze tasten elkaar af, dagen elkaar uit, verkennen elkaars grenzen. Zit Nicoline achter hem aan? Of is het andersom? Idris lijkt poeslief, maar hij is een tijdbom die elk moment kan ontploffen.

Omdat Reijn consequent haar perspectief aanhoudt, wordt ook Instinct ongrijpbaar.

In de één na laatste scène komen regie, gebruik van decor en spel op magnifieke wijze samen. Hier komt Reijns theaterachtergrond naar voren. Een stoel die wordt verschoven, gelul over koffie en dichte gordijnen krijgen plotseling een geladen betekenis. Nicoline verliest de grip op zichzelf, Idris domineert als een roofdier dat zijn kaken om de prooi sluit. De ingehouden spanning nadert zijn hoogtepunt, en er volgt een briljante doch gruwelijke climax. De finale is wat abrupt, maar past wel perfect in de sfeer van de film.

Instinct rond wel de rode lijn af, maar laat in het midden hoe het nu moet met Nicoline en Idris. Reijn is daar niet in geïnteresseerd. Twee personages zijn met elkaar verwikkeld geraakt in een machtsspelletje, en betalen daarvoor de prijs. Dat is waar Instinct over gaat. Het is geen film die iedereen zal bekoren, wat mij betreft mogen Reijn en van Houten vaker zo samenwerken.