De films van Charlie Kaufman worden altijd gekenmerkt door melancholie en een scheut surrealisme. The Eternal Sunshine of the Spotless bevat ook die tonen, al is de film wel wat positiever dan andere werken van de eigenzinnige scenarist. In dit romantisch drama, geregisseerd door Michel Gondry, maken we kennis met de verlegen Joel en de onvoorspelbare Clementine. Twee tegenpolen die zich desondanks tot elkaar aangetrokken voelen. Maar de wispelturige Clementine is hun relatiebesognes zat, en neemt een drastische stap: ze laat Joel uit haar geheugen wissen. Kapot van verdriet, woede en onbegrip ondergaat Joel dezelfde procedure.

Uitgerekend op dat moment realiseert hij zich Clementine helemaal niet te willen vergeten. Zo kronkelig als de wereld van Kaufman is, zo speels brengt Gondry die wereld voor de camera tot leven. De Franse regisseur liet zijn acteurs improviseren, en hield de digitale effecten zoveel mogelijk buiten de deur. Het is een bizar verhaal, maar dan wel met een stoeierig karakter.

Voor een Kaufmansiaanse film is The Eternal Sunshine of the Spotless Mind niet te zwaar. Het kan nog het best vergeleken worden met de surrealistische versie van Before Sunrise. Kaufmans romantische drama kent geen dramatisch of donker slot, wel een realistische. Als Clementine in tranen tegenover Joel staat, jammerend dat ze elkaar weer in de haren vliegen, zegt hij simpelweg: ok. Als dat gebeurt, dan gebeurt het. Dat is het leven. Wanneer The Eternal Sunshine of the Spotless Mind gaandeweg vervaagt, blijft er ontroering over.

Hoeveel lof Gondry en Kaufman ook verdienen, de film wordt pas echt gemaakt door Jim Carrey en Kate Winslet.

Dit betekent trouwens niet dat Kaufman helemaal wegblijft van zijn vertrouwde handelsmerken. Als geen ander weet hij hoe hij een ingenieus en uniek plot tot in detail moet uitwerken, en zijn personages van diepgang moet voorzien. Ondanks de verknipte, niet-chronologische structuur, houdt de scenarist de rode lijn strak vast, en komt alles netjes samen. Elk personage draagt iets bij en heeft een eigen persoonlijkheid. Iedereen heeft een geheim en komt tot een inzicht.

Hoeveel lof Gondry en Kaufman ook verdienen, de film wordt pas echt gemaakt door Jim Carrey en Kate Winslet. Eenieder die Carreys hyperactieve gekkebekketrekkerij niet kan uitstaan moet zéker deze film zien. Zijn idioterie schemert heel af en toe nog door. Maar hij houdt zich in. In plaats van zijn gebruikelijke lolbroekerij toont Carrey zich gevoelig. Kwetsbaar. Ik zou bijna willen zeggen: breekbaar. Winslet is, ironisch genoeg, juist de stuiterbal die consequent de aandacht opeist. Dat hun samenzijn geloofwaardig overkomt zegt wel wat over hun acteerkunnen.