Ik heb een tijd geleden met David Lynch gesproken. Er werd op de VU een promotiepraatje gehouden over Transcendente Meditatie, en omdat hij de ambassadeur is van deze meditatietechniek kwam hij ook langs. Via satellietverbinding. Dat wel. Maar wat maakte het uit. Ik heb een vraag kunnen stellen, hij gaf antwoord. Terwijl hij sprak, viel mij zijn praatritme op. Zinnen van steeds dezelfde lengte. Hetzelfde ritme. Staccato uitgesproken. Als je naar hem luistert in interviews, of in de documentaire David Lynch: The Art Life, wordt duidelijk dat hij altijd zo praat. Hij associeert, springt van onderwerp naar onderwerp.
En steeds weer keert Transcendente Meditatie terug. Net als de schoonheid van kunst. Het waren precies deze elementen waar ik aan dacht bij het lezen van Hoe vang je de grote vis?. Ik wist al af van Catching the Big Fish, schijnbaar is het boek nu ook naar het Nederlands vertaald. Uitgeverij Ten Have zag dat op FilmBekeken al wat werk van Lynch is besproken (Blue Velvet, Twin Peaks, Eraserhead), en was zo vriendelijk een recensie-exemplaar toe te sturen.
Lynchs doel is om de lezer bij de hand te nemen en zijn wereld in te gidsen. De rode draad is zijn metafoor voor het “vangen” van ideeën in het onderbewustzijn: vissen die rondzwemmen in een diep water. Hoe dieper je vist, hoe groter de vis, hoe mooier en zuiverder de ideeën zijn, aldus Lynch. De beste manier om zo diep mogelijk te duiken, is via Transcedente Meditatie. Zo verruim je je bewustzijn en kom je het bij de grootste vissen.
Al kan Hoe vang je de grote vis? soms vermoeiend zijn door zijn fragmentarische karakter, voor de Lynch-adepten is dit een must.
Hij maakt gebruik van korte hoofdstukken, en hanteert een stijl die goed te volgen is. Op die manier leest Hoe vang je de grote vis? lekker weg, zonder dat het gemakzuchtig of plat wordt. Lynch meandert van stuk naar stuk, grijpt dan weer terug op een anderwerp van alweer wat pagina’s geleden. Het is als het bijhouden van een gedachtestroom, de associaties van een in zichzelf gekeerde man. Dat Transcedente Meditatie steeds terugkomt, proeft als niet zo subtiele marketingstrategie. Op zich, Lynch komt ermee weg omdat hij er rotsvast vertrouwen in heeft. Hij praktiseert het zijn hele leven, dus er zal echt wel iets goeds aan zijn.
Al kan Hoe vang je de grote vis? soms vermoeiend zijn door zijn fragmentarische karakter, voor de Lynch-adepten is dit een must. En er zitten gewoon onvergetelijke stukjes tussen. Als Lynch een therapeut bezoekt en vraagt of therapie zijn creativiteit kan schaden, krijgt hij als antwoord: “Tja, David, ik moet eerlijk zijn. Dat is mogelijk.” Waarop de regisseur het hoofdstuk afsluit met: “En ik gaf hem een hand en vertrok.”
Uitgeverij Ten Have/David Lynch