The Master is in de eerste plaats een briljante acteursfilm waarin Joaquin Phoenix, Philip Seymour Hoffman en Amy Adams kunststukjes afleveren. Maar waar de film nou precies over gaat…? Freddie Quell (Phoenix) is een oorlogsveteraan die wanhopig probeert het beste van zijn leven te maken. Hij ontmoet de charismatische Lancaster Dodd (Hoffman), de leider van The Cause. Lancaster beweert dat de pijnen die we in het heden ervaren wordt veroorzaakt door een trauma uit het verleden. Niet het verleden van dit huidige leven, maar een vorig leven. Via een speciaal door hem ontworpen techniek kan iemand teruggaan naar zo’n periode, om vervolgens trauma’s op te rakelen.
Hoe vaker terug wordt gegaan naar zo’n trauma, hoe meer rust de ziel vindt in het heden. Zo, aldus Lancaster, kunnen zelfs ziektes worden genezen. Mocht dit je bekend voorkomen, het toont inderdaad veel overeenkomsten met de leer van Scientology. En in zekere zin kan The Master worden beschouwd als fictieve vertelling over de opkomst van deze cult. Ik zeg “in zekere zin”, omdat onder de oppervlakte nog veel meer borrelt.
Het zijn Phoenix en Hoffman die van The Master zo’n intrigerende kijkbeurt maken. Hun relatie is dubieus, ongrijpbaar. Het is duidelijk dat het gestoeld is op het meester-leerling principe, al kan je je afvragen wat er precies tussen ze speelt. Temmer en beest? Meester en slaaf? Het verstand versus de onbeheersbare emoties? Geliefden? Terwijl de kijker mag raden naar de band tussen de mannen, zorgt Anderson met zijn associatieve montage ook nog eens voor een dromerige sfeer.
The Master kan nog het best worden omschreven als een titel die je moet voelen.
Zo zitten we samen met Freddy op de boot van Lancaster, om weer via een flashback terug te gaan naar het vasteland. Samen met de muziek van Jonny Greenwood (die sindsdien vaker aan de slag is gegaan voor Anderson) ontstaat een ietwat onwerkelijke ambiance. Het doet mij sterk denken aan de films van Terrence Malick, waarin dezelfde mijmerende onderstroom zit. Deze stijl zou Anderson doortrekken naar de rest van zijn oeuvre, al zouden toekomstige werken wat toegankelijker worden.
The Master kan nog het best worden omschreven als een titel die je moet voelen. Ervaren zelfs. Ondanks de toch wel duidelijke verhaallijn over Lancasters dubieuze The Cause, volgt The Master geen conventioneel narratief, noch volgt er een bevredigende conclusie. Wellicht dat Freddie nu beter in zijn vel zit. Rust heeft gevonden. Kijkers die een catharsis verwachten zullen geen plezier beleven aan Andersons meest hermetische werk. Fans en analysten daarentegen kunnen vooruitkijken naar heel wat discussiemateriaal.