Een portaal dat toegang geeft naar het hoofd van John Malkovich. Ieder die door het luik kruipt komt letterlijk in het hoofd van de acteur terecht. Het idee komt van ‘s werelds meest fantasievolle scenarist Charlie Kaufman. Francis Ford Coppola kreeg het script in handen, en zette Spike Jonze achter de camera. Het resultaat is een film die vrolijk van genre naar genre springt, filosofische ideeën reduceert tot kapitalisme, en een verzameling kleurrijke personages tegen elkaar uitspeelt. Hoofdpersoon Craig, een poppenspeler, is getrouwd met dierenliefhebster Lotte. Al in de eerste scène is duidelijk dat dit huwelijk niet meer helemaal soepel loopt.

Omdat met poppenspelen niet veel geld valt te verdienen, zal Craig toch op zoek moeten naar werk. Hij wordt aangenomen bij een vaag bedrijf waar hij de onbereikbare Maxine Lund ontmoet. Er zit tenminste meer pit in haar dan in bomenknuffelaar Lotte. Nadat Craig het bizarre luik ontdekt, is Maxine de eerste die hij op de hoogte brengt. Haar reactie: prima, laten we er geld mee verdienen. Wie wil nou niet even rondkijken in het hoofd van John Malkovich?

Helaas keert de goudmijn zich tegen Craig. Zo ontstaat er een bizarre driehoeksverhouding tussen hem, Lotte en Maxine. En komt Malkovich achter het bestaan van het portaal. Als hij erin kruipt, levert dit een gedenkwaardige, doch psychedelische en claustrofobische scène op.

Being John Malkovich is één van de eigenzinnigste komedies ooit.

Onder de vervreemdende humor behandelt de scenarist thema’s als (seksuele) identiteit, onsterfelijkheid, liefde, kunst en controle. Craig is de artiest die vol afgunst toeziet hoe zijn poppenspelercollega’s wel succes hebben. Malkovich is voor hem niets meer dan een reusachtige pop die hij kan controleren. Lotte realiseert zich ineens gevoelens te hebben voor een vrouw. Precies hetzelfde gebeurt bij Maxine. Daaromheen zweven andere puzzelstukjes van de plot. Stukjes die aanvankelijk niets met het verhaal te maken hebben en later op hun plek vallen.

Door de ideeën natuurlijk te benaderen vloeit het magisch-realisme vanzelfsprekend in het drama. De poort op zich is, als je het nuchter analyseert, niets meer dan een katalysator, de motor van de plot. Er wordt wel uitgelicht wat de rol en betekenis van dit luik is, hoe het nou precies is ontstaan, hoe het verschijnt, waarom het uitgerekend in dat kantoorgebouw is opgedoken, blijft in het midden. Het is ook niet belangrijk. Kaufman en Jonze willen weten welke invloed de plot uitoefent op de personages. Being John Malkovich is één van de eigenzinnigste komedies ooit. En een voorbode van wat Kaufman later nog zou schrijven.