In deze krankzinnig mix aan stijlen en tonen speelt Nicolas Cage de neurotische scenarist Charlie Kaufman. En diens coole tweelingbroer Donald Kaufman. Charlie wordt gevraagd om het boek The Orchid Thief van Susan Orleans om te zetten naar script. Het boek beschrijft hoe Susan kennismaakt met de kleurrijke John Laroche, een orchideeëndief die het tot zijn taak heeft gemaakt alle orchideeën te verzamelen. Leuk gegeven, waarin uitgebreid wordt gesproken over bloemen. En Charlie zou nou juist eens een plotloze film willen maken. Bloemen moeten dan de hoofdrol hebben.Alleen… hoe doe je zoiets?

Terwijl Charlie zich het hoofd breekt en dreigt te bezwijken onder een gruwelijk schrijversblok dat boven zijn hoofd hangt, vindt Donald juist zijn creatieve doorbraak. Eerst schrijft Charlie zichzelf maar in de film, dan besluit hij dat broer Donald moet helpen het script te voltooien. Met alle gevolgen van dien.

Deze plotbeschrijving van Adaptation. klinkt bedrieglijk simpel, het is slechts een oppervlakkige samenvatting. Want het script waar Charlie aan werkt, ís deze film. En ook onder deze metalaag zit nog een laag verscholen, want Adatation. is gebaseerd op een waargebeurd verhaal. Charlie zou in het echt het boek van Susan bewerken en worstelde in het echt met een flink tekort aan inspiratie, en besloot toen in het echt zichzelf in het script te schrijven. Bijna alles is fictie, op zijn tweelingbroer na. Al heeft Kaufman zelfs nog een klein eerbetoon aan Donald verwerkt in de eindtitels, hij heeft helemaal geen tweelingbroer.

Maar met elke kijkbeurt geeft deze artistieke komedie meer van zichzelf prijs.

Kort gezegd: Adaptation. is geschreven door een schrijver die uit wanhoop zichzelf als pesonage gebruikt, dat personage moet werken aan een script waar hij maar niet uitkomt en schrijft zichzelf dan maar in de film… Volgen we het nog? En omdat de film zogenaamd door twee totaal verschillende schrijvers wordt gestuurd, schakelen we over van drama naar komedie, actie en weer terug. Natuurlijk komt ook het verhaal van The Orchid Thief aan bod, en zijn we getuige van de opmerkelijke liefde tussen John en Susan.

De eerste keer dat ik Adaptation. zag had ik werkelijk geen idee wat ik ermee aanmoest. Er komt, tot halverwege, nauwelijks actie in voor, en kijken naar hoe een film zichzelf schrijft (wat in feite gebeurt) is niet echt spannend. Maar met elke kijkbeurt geeft deze artistieke komedie meer van zichzelf prijs. En nu beschouw ik het als meesterwerk, eentje zoals alleen Kaufman die kan bedenken. Waar een schrijversblokkade niet goed voor kan zijn.