Catfish is een digitaal fenomeen. En dat begon in 2010 met de kleine documentaire Catfish. Fotograaf Nev Schulman ontvangt een schilderij van Abby, een achtjarig meisje dat opvallend goed is met de kwast. Nev leert haar familie kennen, inclusief haar knappe oudere zus Megan. Tussen de twee ontstaat een stomende relatie die volledig gebouwd is op chats en SMS’jes. Ook heeft Ariel veelvuldig contact met Angela, de moeder van Megan en Abby. Dan ontdekt Nev gaten in Megans verhaal. Hij besluit met zijn broer en vriend de Facebookfamilie op te zoeken. En komt terecht in een bizar avontuur. Toen Catfish net in de bioscopen werd gedraaid, suggereerde de trailer nog dat het ging om een soort mysterie. 

En ja, deze titel is dramatisch gezien slim opgebouwd en maakt gebruik van dramatische technieken. Jongen ontmoet meisje in de online wereld, worden verliefd, jongen zoekt meisje op, en ontdekt dat de waarheid anders is dan gedacht. Eerst overheerst onbegrip, daarna verdriet, uiteindelijk acceptatie.

Het zou zo door kunnen gaan voor een modern liefdesdrama. Maar Catfish gaat verder dan dat eenvoudige verhaal. De makers laat zien dat media mensen kan verbinden, maar ook dat iedereen makkelijk zijn of haar identiteit kan manipuleren. Deze documentaire is dan al acht jaar oud, het is nog steeds actueel. Kijk naar wat zich achter de schermen van Facebook afspeelt. Het is alles behalve een feilloos platform. En Catfish laat zien wat de consequenties kunnen zijn.

Deze documentaire is dan al acht jaar oud, het is nog steeds actueel.

Het kan dan ook worden beschouwd als een moralistische fabel. Een waarschuwing dat er handige leugenaars en kinderlijke waarheidsverdraaiers achter het beeldscherm zitten. Het verhaal rondom Nev en Megan is nodig om Catfish een emotionele kern te geven. Een rode draad. Het zou zomaar door kunnen gaan voor een uitgerekte campagne waarmee jongeren op Facebooks gevaren worden geattendeerd. Dat brengt mij op een ander punt. Er is na uitkomst van Catfish flink gespeculeerd over de realiteitsgehalte van deze film. Nev merkt in het begin nog op dat hij wel heel erg naïef is geweest met Megan. Iets té naïef misschien? En hoe de film is opgebouwd komt wel érg goed uit.

Toch geloof ik dat Catfish echt is. Misschien is dat weer goedgelovig van mijn kant. Maar als de broers Schulman en hun regievriend Henry Joost dit echt hadden geënsceneerd, hoe zit het dan met Angela, Megan en Abby? Hoezo zouden zij zo ver gaan om hieraan mee te doen? Dat dit fictie betreft zou ik juist vergezocht vinden. Laten we bovendien niet vergeten dat uit deze documentaire de serie Catfish is geboren. En uit de afleveringen blijkt dat het allemaal nog absurder kan.

Henry Joost & Ariel Schuman/Nev Schulman e.a..