Reünies kunnen erg leuk zijn. Afgelopen weekend heb ik nog een fantastische herontmoeting gehad met een groepje oud-klasgenoten. Een reünie kan echter ook anders uitpakken, zoals blijkt uit The Reunion van Anna Odell. Zij is een Zweedse kunstenares die jaren geleden kritiek kreeg met een markante actie (ze deed alsof ze zelfmoord pleegde). Ook haar klasgenoten hadden een reünie, volgens The Reunion heeft zij nooit een uitnodiging gekregen. Odell filmt daarom een zogenaamde reconstructie, waarin zij het feestje vergalt door oude pestkoppen aan te spreken. Zij is door een hel gegaan en nu viert iedereen een feestje? Nadat de reünie escaleert (Odell wordt een taxi ingegooid) gaat het beeld op zwart.
Tijd voor deel twee. Alleen een reünie regisseren die nooit heeft plaatsgevonden is niet genoeg, Odell wil de film aan de klasgenoten laten zien. Hun reactie observeren. Weten waarom ze nooit was uitgenodigd.
Het levert een zonderlinge filmervaring op. Iedere andere maker zou (vermoed ik) ervoor kiezen de personages en zeker Odell meer onder de loep te nemen. Maar de Zweedse kunstenares wil iets heel anders onderzoeken. Het gaat haar om de vraag waarom kinderen elkaar pesten, waarom er in godsnaam een rangorde heerst in de schoolbanken. Ze laat de machtspyramide al vroeg zien: het zijn de populaire jongens die de reünie hebben georganiseerd. Eén van hen is een gladjanus die te veel alcohol naar binnen giet en vrouwen warm maakt met zoete praatjes. De populaire vrouwen komen ook voorbij. Wie de rest is blijft onduidelijk. Dat waren de andere, minder populaire leerlingen, die nauwelijks op de radar zijn blijven hangen.
The Reunion is een filmisch essay waarbij de maakster altijd afstand houdt.
Als Odell de groep op hun gedrag aanspreekt keert iedereen zich massaal tegen haar. Ze zijn hier om te feesten, niet voor klastherapie. Odell houdt vol, vraagt net zo lang door tot het pijnlijk wordt. Waarom moest iedereen haar hebben? Wat hééft iedereen tegen haar? Het ergste is dat iedereen aanvankelijk terughoudend is. Maar achter haar rug om wordt Odell nog steeds belachelijk gemaakt.
Maar er is meer. Want laten we vooral niet vergeten dat The Reunion door Odell zelf in elkaar is gezet. Dit is hoe de reünie had kunnen lopen, als zij erbij was geweest. Ze zou nooit zover zijn gegaan (een zelfmoord faken is natuurlijk een ander verhaal), maar kom, wat vinden haar echte voormalige klasgenootjes hier nou van? Die weten het niet zo goed. Sterker nog, ze herkennen zich helemaal niet in het beeld wat Odell schetst. En zijn die beelden niet wat vooringenomen? Hoezo heeft zij het recht zo over iedereen te oordelen? The Reunion is een filmisch essay waarbij de maakster altijd afstand houdt. Je inleven met iemand heeft geen zin, de personages zijn schaakstukken die Odell over het bord schuift. Dat kan vervreemdend werken, zelfs afstoten, je kan het ook beschouwen als een intrigerend kunstexperiment. Het is niet perfect, wel saillant.
Anna Odell/Anna Odell en Anders Berg