Zo ergens aan het begin van Captain Fantastic zit gezinshoofd Ben met zijn kinderen in een busje. Ze zijn op weg naar de begrafenis van hun moeder. Een van de dochters, Kielyr, is verdiept in een boek. Als Ben vraagt wat ze leest laat ze de kaft zien: Lolita. Haar mening over het hoofdpersonage is duidelijk: “I hate him. And somehow I feel sorry for him at the same time.” Het is een markant detail van regisseur Matt Ross, bedoeld om een punt te maken over Ben. Niet dat hij een pedofiel is. Eerder een robuuste man voor wie je evengoed sympathie gaat krijgen. Hij is een hippie, wantrouwig tegenover de wereld buiten zijn roze bubbel. Het laatste wat hij wil is dat zijn kinderen besmet raken met het verrotte systeem.
Vandaar dat hij er een onconventionele levensstijl en opvoeding op na houdt. Onder zijn ijzeren hand woont de familie diep in de bossen, waar ze een zogenaamde perfecte wereld hebben opgebouwd. De idylle wordt wreed verstoord als hun moeder zelfmoord pleegt. Als boeddhist heeft ze laten vastleggen dat ze gecremeerd wil worden, dit is geheel tegen de wensen van haar ouders in. Als er een reguliere begrafenis wordt geregeld, reist Ben met het kroost af naar de bewoonde wereld om afscheid van haar te nemen.
Captain Fantastic is een pamflet, een betoog tegen kapitalistisch Amerika, met Ben als de vertolker van dit betoog. Cola is giftig water, Kerstmis is bespottelijk, Amerikanen zijn dik, vulgair en hebben geen respect voor de natuur. Als Ben langsgaat bij zijn zus wordt de botsing tussen zijn ideale wereld en de realiteit pijnlijk duidelijk. Zijn kinderen weten niets af van populaire cultuur, schoenmerken, computerspelletjes, actiepoppetjes of sociale omgangsvormen. De kinderen van zijn zus weten weer nauwelijks iets af van de geschiedenis van Amerika. Bens jongste dochter, Zaja, dreunt moeiteloos de regels van de grondwet op. De blik van Bens zus zegt genoeg.
Captain Fantastic bedient zich van een duidelijke visie, het durft zich langzaam open te stellen, geeft toe aan andere dogma’s die bekrompen overkomen.
Als één van Bens dochters door zijn toedoen bijna het leven laat gaat hij nadenken. Zijn roze bubbel vertoont barsten. Is hij toch fout bezig? Het tragische is dat hij ze wil beschermen. Maar de kans is reëel dat zijn opvoeding hen juist de dood in zal jagen. Ross steekt Bens wereldvisie in brand en laat hem achter met de as.
Captain Fantastic bedient zich van een duidelijke visie, het durft zich langzaam open te stellen, geeft toe aan andere dogma’s die bekrompen overkomen. Als Ben in het slot boterhammen voor zijn kinderen smeert, hebben zowel hij als de film een ontwikkeling doorgemaakt. Het eindigt met het begin, maar met een andere lading, een gewijzigde context. Ross heeft een cirkel gemaakt waarin de personages belangrijke lessen hebben geleerd. Of het echt een gelukkig eind is, is een andere vraag. Captain Fantastic houdt het antwoord in het midden.
Matt Ross/Viggo Mortensen en George Mackay