De beelden van Pusher doen denken aan Lars von Triers’ recalcitrante meesterwerk The Idiots. Regisseur Nicolas Winding Refn filmt uit de losse pols, dicht op de huid, past een minimale benadering toe voor maximaal effect. Het filmdebuut van Refn gaat echter niet over een commune, maar wemelt van de gangsters die niet opkijken van wat bloed. Frank is een drugsdealer die samen met zijn vriend Tonny werkzaam is in de onderbuik van Kopenhagen. Hij zit al diep in de schulden bij zijn baas, de onvoorspelbare Milo. En die schuld wordt aanzienlijk groter als een deal misgaat. De titel kan in dit geval letterlijk worden opgevat: Frank wordt echt tot het uiterste geduwd, naar het randje van wanhoop en verder. 

Ik kan Refns filmische aanpak waarderen en de belevenissen van Frank en Tonny komen heel authentiek over. Het is plotmatig niet zo bijzonder, door de sobere stijl komt het evengoed hard binnen. Neem de scène waarin iemand met een geweer zijn kop eraf knalt. Ik heb zelden zo’n grove hoofdwond gezien in een dramafilm.

Toch kan ik niet zeggen dat ik écht enthousiast word van deze titel. Hoewel Pusher wel degelijk een narratief heeft om zijn personages in op te voeren, komt dit gangsterdrama te vrijblijvend over. Ik begrijp ook wel dat er eerst aan karakteropbouw moet worden gedaan, dat we de personages moeten leren kennen. Frank en Tonny zitten te ouwehoeren over seks, ze gaan routineus langs drugsgebruikers om middelen te verkopen, maken een club onveilig en bezoeken Franks vriendin Vic. Prima. Maar het wordt zo nooit echt spannend. Tot Pusher na de eerste helft in een stroomversnelling komt en men naar de wapens grijpt. Ja, dan gebeurt er wat. Maar wel wat laat.

Een ander euvel is Frank zelf. Een onuitstaanbaar, egocentrisch personage dat constant misbruikt maakt van Vic. Als het hem uitkomt klopt hij bij haar aan voor hulp, om haar vervolgens doodleuk te dumpen. Hoe moet ik hopen dat het goed met hem afloopt als hij zich als een zak gedraagt? In één tel gaat hij van romanticus naar ijskoude lul. Geen wonder dat ze zich tegen hem keert en met lege handen achterlaat. Wat dat betreft weet Refn gelukkig ook dat Frank geen happy end verdient.

Ook al zit Frank financieel gezien in een flinke wurggreep bij Milo, ik heb niet de indruk dat hij zich daar zorgen over maakt.

Pusher betekende een overwinning voor zowel Refn en de cast. Kim Bodnia is onder andere komen opdraven in het succesvolle The Bridge. Mads Mikkelsen is inmiddels een Deense superster. En Refn werd geprezen als filmmaker. Hij zag zich wel gedwongen twee vervolgen te maken wegens geldproblemen. Zonder Frank, trouwens.

Nicolas Winding Refn/Kim Bodnia en Mads Mikkelsen