Er zijn niet veel documentaires die mij verbijsteren. Die over Scientology is een van de weinige. Of die tot op het bot weten te ontroeren. Dan heb ik het over Sonita. Ik dacht deze titel al eerder kort besproken te hebben, dat bleken andere documentaires te zijn. Regisseuse Rokhsareh Ghaem Maghami volgt de Afghaanse tiener Sonita die in Iran woont. Ze heeft te maken met de omstandigheden waar elke Iraanse vrouw aan wordt blootgesteld: geweld, onderdrukking en het gedwongen huwelijk.

Op zich zijn dat geen nieuwe zaken, toch is het slikken om het van zo dichtbij mee te maken. Zo zien we een meisje dat een blauw oog is geslagen door haar broer. Al heeft hij zijn excuses aangeboden, zij durft niet meer thuis te komen. Een ander meisje is uitgehuwelijkt aan een man die drie keer zo oud is en ergens nog een vrouw heeft rondlopen. Sonita heeft in tegenstelling tot haar vriendinnen een veel grotere mond. En ze heeft een sterk verlangen om rapper te worden. De Taliban heeft verboden dat vrouwen hun mond opendoen. Ook op het podium. Dit weerhoudt Sonita er niet van haar dromen na te jagen.

Maghami volgt Sonita bij elke stap die ze zet en laat haar ook op kwetsbare momenten zien. Als ze gaat slapen weigert ze haar hoofddoek voor de camera af te zetten. Maghiami filmt haar ook tijdens een cursus omgaan met trauma’s, waarin de deelnemers traumatische belevenissen moeten uitbeelden. Wanneer Sonita aan de beurt is worden snel haar tranen zichtbaar. Ze mag dan wel zo stoer doen, onder dat pantser wemelt het van de littekens.

hier nog een clip van een rappende sonita, mocht je nieuwsgierig zijn

De documentaire krijgt een onverwachte wending als Sonita dreigt uitgehuwelijkt te worden. Maghami komt voor een vreselijk dilemma te staan: redt zij Sonita door haar te kopen van haar familie? Of houdt ze zich aan het documentairemaken takenpakket en registreert zij alleen wat er gebeurt? Langzaamaan wordt haar rol steeds groter en krijgt Sonita een thrillerachtig sfeertje. Gaat het Sonita lukken weg te komen van de onderdrukkende tradities of eindigt ook zij als kindvrouw? Het ergste is nog dat de makers zelf het evenmin weten. 

Maghami weet de emotionele achtbaan zo invoelbaar te maken dat het eind werkt als een catharsis. Probeer maar eens niet mee te leven met Sonita, na de ellende die ze heeft moeten doorstaan. Je hoopt dat ze na deze documentaire goed heeft kunnen doen voor haar wereld, voor de meisjes die nog steeds worstelen met een cultuur vol misogynie.

Rokhsareh Ghaem Maghami/Sonita