JFK, het bekendste werk van Oliver Stone, concentreert zich op een gevoelige zaak: de moord op John F. Kennedy. Kennedy werd door Dallas gereden en daar doodgeschoten door Lee Harvey Oswald. Tenminste, dat is de officiële lezing. Jim Garrison leidde destijds het onderzoek naar de aanslag en concludeerde dat de zaak lang niet zo doortimmerd was als de autoriteiten deden voorkomen. Stone laat Kevin Costner opdraven als Garrison en gebruikt hem om allerlei complottheorieën op een hoop te vegen. Het resultaat is een visueel indrukwekkend betoog waarin Stone alles uit de kast haalt om zijn publiek mee te krijgen. Documentairebeelden worden afgewisseld met reconstructies waardoor feit en fictie vanzelf samensmelten.

Costner doet zijn best als Garrison, ik vind hem niet echt een geweldige acteur. De rest van de cast weet moeiteloos zijn of haar personage tot leven te brengen, bij hem heeft het toch iets gekunsteld. Dan had Gary Oldman als Oswald veel meer schermtijd mogen krijgen.

Het intrigerende complot dat zich van bovenaf tegen Kennedy zou hebben ontvouwen is zo gecompliceerd dat ik snel de draad kwijtraak. Volgens Garrison speelden de CIA, FBI en nog meer instanties onder één hoedje en was Oswald slechts een pion die nadien snel moest worden opgeruimd. Er is een moment dat iemand wanhopig tegen Garrison roept dat twaalf mensen al geen geheim kunnen bewaren. Hoe moet het dan met zo’n enorm plot?

Wat op mij indruk maakt is hoe wordt gereageerd op de dodelijke aanslag. De één klapt en roept dat het goed is dat die “communist” is afgeschoten, de ander kan alleen maar geschokt naar de tv kijken. De verdeeldheid is enorm. Het laat zien dat Amerika misschien wel de “Verenigde Staten” worden genaamd, zo verenigd is het echt niet.

Ook zoomt Stone in op individueel leed. Als Garrison in de rechtbankscène het beruchte filmpje vertoond waarop Kennedy wordt doodgeschoten, is de spanning om te snijden. De juryleden wenden zich af uit afschuw, verdriet en pijn. Deze man beloofde de soldaten uit Vietnam te halen. Hij was voor meer rechten voor de donkere mensen. In een paar seconden werden de Amerikanen beroofd van al hun hoop. Stone doet zo meer dan alleen samenzweringstheorieën voorschotelen. Hij drukt op een oude wond, rijt een diepgaand trauma open. Het is niet voor niets dat mensen nog precies weten waar ze waren ten tijde van de moord. Het is een berucht moment uit de Amerikaanse geschiedenis dat met gemak in het rijtje van 9/11 past. En de pijn van dat dieptepunt is nog altijd voelbaar.

WIST JE DAT

Dat Costner tijdens zijn speech in de rechtbank emotioneel wordt stond niet in het script, hij voelde echt de emotionele lading van de woorden.

Het verbaasde mij dat John Candy meespeelt in deze film, omdat hij vooral bekend is als komiek. Hij was zo verschrikkelijk nerveus om in een film te spelen met acteurs als Donald Sutherland en Gary Oldman dat hij onophoudelijk zweette tijdens de opnames.

Oliver Stone/Kevin Costner en Gary Oldman