Ik ben vaker in LAB111 geweest maar nog nooit in zo’n klein zaaltje. En het scherm is ook niet zo vreselijk breed. Het past wel. Letterlijk en figuurlijk. Hier wordt David Lynch: The Art Life gedraaid en dat is nu het soort documentaire dat in een knusse filmhuiszaal bekeken moet worden. Als groot fan van de door mysteries omgeven David Lynch wil ik de documentaire erg graag zien. Ik trotseer met liefde een sneeuwbui om erachter te komen of de drie regisseurs wat los kunnen peuteren uit deze kunstenaar.  Terwijl hij werkt in zijn atelier vertelt hij hoe hij opgroeide in een vredige woonwijk en op de middelbare school in aanraking kwam met verkeerde vrienden. Hij ontdekte zijn liefde voor schilderen en stortte zich op het kunstenaarschap. 

De documentaire wordt aangevuld met archiefmateriaal waarin een jonge Lynch rondhuppelt, en tekeningen en schilderijen die hij heeft gemaakt. Vooral de kunstwerken geven een soort houvast in de duistere kunstenaarsgeest van Lynch.

Aan de ene kant is hij de vriendelijke man die gewoon zijn eigen ding wil doen, aan de andere kant probeert hij de wereld om hem heen te begrijpen. Of te hanteren. Hij krijgt met pittige ervaringen te maken (zijn moeder is teleurgesteld in hem, zijn vader kan het niet verkroppen dat zijn zoon schilder wil worden), niks aan hem laat zien dat dit binnenkomt. Tot dus zijn schilderwerken voorbijkomen. Doeken vol zwarte verf, met daarop in groteske letters geschreven woorden als “help me”. Intussen gaat hij vrolijk verder met kunstwerken maken en blijft hij zijn jeugd beschouwen als een idyllische periode. Kennelijk broeit er nogal wat in zijn hersenpan en heeft hij de kunst nodig als uitlaatklep.

De enige smet op deze documentaire is dat Lynch geen sterke verteller is.  Hij is erg hermetisch en associatief. Als hij over zijn leven vertelt moet hij zoeken naar woorden en dwaalt hij af naar beelden en metaforen. Zijn manier van praten is eentonig en kan ervoor zorgen dat de aandacht verslapt. Zelfs een scheiding komt uit zijn mond over als een terloopse gebeurtenis in zijn leven. Hij wil eigenlijk maar één ding: zijn leven weiden aan de kunst. Hij kan helemaal verdwijnen in het kleien van poppetjes, of het besmeren van croissants met dikke lijm. Waarom hij al die dingen uithaalt, daar mag het publiek naar raden.

David Lynch: The Art Life is geen documentaire die probeert om de surrealist te verklaren. Ik vraag mij ook een beetje af of dat mogelijk is. De drie regisseurs willen vooral laten zien hoe zijn kunstenaarsgeest ontstond en daarna werd vormgegeven.

WIST JE DAT

Deze docu is er niet zomaar gekomen. Het werd gefinancieerd met een campagna via Kickstarter en het duurde een paar jaar voor het voltooid was.

Als je deze titel graag wil zien maar voorlopig niet naar de bioscoop kan, geen nood. Hij zal ook nog verschijnen op Blu-ray.

Jon Nguyen, Rick Barnes en Olivia Neergaard-Holm/David Lynch