De eerste keer dat ik Fight Club zag studeerde ik nog en was ik begin twintig. Ik zag vooral een ijzersterke, grimmige film met een briljante twist. Nu, jaren later, ben ik een stukje ouder, niet per se al te wijzer, maar wel flink wat levenservaring rijker. En dat plaatst deze intense psychologische actiedrama in een wat ander licht. Edward Norton speelt het naamloze hoofdpersonage, die op IMDB alleen wordt aangeduid als “The Narrator”. Hij worstelt met flinke slapeloosheid en dreigt zijn verstand te verliezen. Gelukkig vindt hij het ultieme medicijn: praatgroepen. Want gewoon kunnen praten en gehoord worden, dat lucht zo vreselijk veel op dat The Narrator rust vindt in zijn hoofd. Tot hij Marla ontmoet. En, nog erger: de charismatische en losgeslagen Tyler Durden die gitzwarte filosofieën opdreunt.

The Narrator en hij bedenken het concept van Fight Club, een groepje mannen die elkaar te lijf gaan om zo de ultieme vrijheid te beleven. Al snel ontstaat er een heuse cultus.

Fight Club ervoer ik destijds als een opwindende adrenalinerit, een actiefilm met een hoge dosis aan mindfuck. Tyler spuit zijn ideeën als flitsende oneliners die niet zouden misstaan in eveneens flitsende reclames, en ik beschouwde ze gewoon als deel van het verhaal. Maar nu raakten ze mij. “Stop trying to control everything and just let go!” roept Tyler tegen The Narrator. Hou op om je wanhopig vast te klampen aan materialistische zaken! Je bent je baan niet! Je moet eerst de put van de bodem raken om weer opnieuw te kunnen beginnen!

Ergens heeft hij een punt. Het is toch zo dat we ons allemaal vastklampen aan materialisme, dat we werk en geld nodig hebben om ons te kunnen definiëren? Worden we niet gelukkiger als ons banksaldo omhooggaat of we vol trots bij de barbecue kunnen zeggen promotie te hebben gemaakt? Zou het niet lekker zijn om alles los te laten? Om ons te realiseren dat we in het “nu” moeten leven en eens iets moeten gaan ondernemen?

Tyler voert alles nog verder door en zet zich tegen werkelijk alles af. Critici waren niet echt te spreken over zijn nihilisme. Volgens MYMSBYD zou recensent Alexander Walker hebben geschreven dat Fight Club anti-samenleving en anti-God is. Tyler traint een leger om zo de pilaren onder de kont van de samenleving te schoppen, roept dat iedereen moet stoppen om te dansen naar de pijpen van hun bazen, hij werpt zich op als messiah. Zijn volgelingen slikken elk woord wat hij zegt. Tyler is hypocriet  en spreekt zichzelf tegen door juist dat te doen wat hij verafschuwt.

En toch, heel stiekem, zou ik zo’n vechtclub ook eens willen ervaren. Puur om die zogenaamde bevrijding eens mee te maken. Ik kan in ieder geval Fight Club nog eens opzetten, misschien dat dat al genoeg effect heeft.

David Fincher/Edward Norton en Brad Pitt