Als Werner Herzog ergens patent op heeft, is het de strijd van mens tegen natuur. In Aguirre: the Wrath of God, werkt hij dit gevecht prachtig uit. Een Spaanse zestiende eeuwse expeditie zoekt in Zuid-Amerika naar El Dorado en komt tegenover de jungle te staan. Lianen die in de weg zitten, modderpoelen waar de dragers in wegzakken, het snel opkomende water… En dan is er ook de temperamentvolle en onberekenbare Don Lope de Aguirre, de commandant die zich tegen expeditieleider Don Pedro de Ursua keert. Herzog filmt dit alles uit de losse pols waardoor de worstelingen op rauwe wijze in beeld worden gebracht. De acteurs – die niet allemaal professionals waren – willen wel eens een blik in de camera werpen, en laten de lijn tussen fictie en realiteit zo vervagen. 

In de documentaire Mein liebster Feind komt naar voren hoe Herzog en Kinski achter de schermen van Aguirre: the Wrath of God telkens ruzie maakte. Kinski wilde zoveel mogelijk closeups (van zijn eigen gezicht), Herzog had in gedachte dat de natuur een belangrijke rol moest spelen. De koppige regisseur won. Hij legt de aandacht op de rimboe en laat zijn cast verdwijnen in een bos van groene en bruine kleuren. Gedoseerd laat hij het beest in Kinski los. Als Aguirre reageert de acteur zich af op de slaven, scheldt ze uit voor honden en rammelt ze door elkaar. Later, op een vlot, loopt hij beheerst rond tot hij tegen een paard brult dat die in de weg staat. Zijn aanwezigheid is als een omineuze wolk die steeds groter wordt en de groep in een benauwende greep neemt.

Kinski heeft trouwens wel een beetje zijn zin gekregen als het gaat om closeups. In de scène waarin hij het verraad toegeeft richt de camera zich op hem en vult zijn massieve gedaante het beeld. Met name zijn doorleefde kop krijgt de aandacht. “I am the wrath of God” zegt hij. Hij hoeft niet te schreeuwen om te overtuigen. De waanzin brandt in zijn blauwe ogen. Net als in de eindscène, als Aguirre in zijn eentje is overgebleven. In een interne monoloog raaskalt hij over een rijk dat hij zal stichten, dat hij met zijn dochter een dynastie op gaat richten met een zuivere bloedlijn. Herzog brengt zijn hoofdrolspeler voor de laatste keer vol in beeld, laat zien hoe gekte de expeditie in verderf heeft gestort.

Herzog filmt de lelijkheid van de mens en laat dit schuren met prachtige natuurbeelden en een betoverende soundtrack. Zo weet hij van Aguirre: the Wrath of God een hypnotiserende ervaring te maken.

Werner Herzog/Klaus Kinski en Ruy Guerra