Michael Haneke heeft ooit over Funny Games gezegd dat als je de film helemaal kan uitkijken, je het echt nodig hebt gehad. Een raadselachtige uitspraak die ik jaren geleden beschouwde als een uitdaging. Akkoord, het is geen fijne film, maar zo verschrikkelijk vond ik hem ook niet. Nu Hanekes laatste werk in de bioscoop draait besluit ik Funny Games nog eens te kijken. Wat blijkt: het is een mokerslag die traag en ongenadig neerkomt. Centraal staat een gezinnetje van drie (ouders met hun zoontje) die in een huisje gaat genieten van een vakantie. De rust wordt verstoord wanneer twee vreemde mannen opduiken, Peter en Paul. Een welbespraakt duo die een spel wil spelen met het drietal. Als iemand het waagt de regels van hun spel te breken volgt een gruwelijke straf. 

Er zijn genoeg van dit soort “house invasion” films en dit lijkt op het eerste gezicht een steriele versie van het genre. Maar Haneke haalt een trucje uit om de kijker zoveel mogelijk bij de folteringen te betrekken: Paul doorbreekt de vierde muur. Hij spreekt de kijker toe of werpt een speelse blik in de camera. Alsof het martelen van de familie eerder een spannend onderonsje is dan een grensoverschrijdende gruwel.Vond ik deze truc bij de eerste kijkbeurt wel aardig, nu vind ik het bijna onverdraaglijk.  “Jullie willen toch weten hoe de plot zich verder ontwikkelt?” vraagt Paul aan de kijker. Ja. Natuurlijk. En dat is precies de pijnlijke plek waar Haneke op drukt. Door te kijken naar deze film word je deelgenoot gemaakt van het spel. Het geweld speelt zich grotendeels buiten het kader af, psychologisch gezien voelt het alsof je getuige wordt van dit geweld. Immers, als je bij het eind bent aangekomen, doe je feitelijk precies wat Paul zegt: je blijft kijken. Je wil weten wat er verder gaat gebeuren. Je hebt geen invloed op wat er in de film gebeurt, dat je blijft kijken zegt al genoeg. Er moet nog meer bloed vloeien, nog meer botten gebroken worden.

De truc van Haneke geeft een ietwat surreële draai aan Funny Games, als je dat weghaalt krijg je een angstig realistische horrorfilm. Door ook ruimte te geven aan de emoties van de slachtoffers laat Haneke zien dat geweld gevolgen heeft. Ook in films. Ik moet er overigens wel aan toevoegen dat ik de film zeker nog eens zou kunnen kijken. Funny Games is, ironisch genoeg, te goed voor slechts één kijkbeurt.

WIST JE DAT

Frank Giering, die de rol van Paul speelt, worstelde met een drankprobleem en stierf in 2010.

Mocht je niks hebben met de Duitse taal, Haneke heeft een shot voor shot remake gemaakt met in de hoofdrollen Naomi Watts en Tim Roth. 

Michael Haneke/Susanne Lothar en Ulrich Mühe